Davlat sektorida boshqaruvning elektron usulini qonunchilik asosida rivojlantirish. Davlat sektorida elektron boshqaruv usulining maqsadi va masalasi
kuyidagilardan iborat:
- axoli, shaxsiy sektor va nodavlat jamiyatni davlat organlari va uz-uzini boshqaruv organlari xizmatlaridan maksimal darajada foydalana olish;
-AKTdan foydalanish erdamida davlat va o’z-o’zini boshqarish korxonalarida eng yukori ish samaradorligiga erishish;
- biznes iqlimini yaxshilash natijasida chet el investitsiyasini kiritish;
-shaxsiy, jamiyatni va davlatni axborot xavfsizligini ta’minlash va demokratik rivojlanishini sharti bulgan erkin va teng xukuklilik ravishda informatsiyani olish, tarkatish va foydalanishning samarali tizimini yaratish.
O’zbekiston Respublikasi davlat sektoriga elektron texnologiyaning qo’llanishi va rivolanishining asosiy yunalishi bulib xukukiy-normativ bazani mukammallashtirish xisoblanadi. SHu yunalishdagi asosiy masalalardan biri bu elektron xujjatlarni yaratish va qo’llash borasida konunchilik bazasini shunday yaratish lozimki,umumiy axborot resurslar va tizimlardan foydalanish imkoniyatini, informatsiyaning konfeditsionalligini, shuningdek, oddiy shaxslarning shaxsiy ma’lumotlarinisaqlashga karatilgan bulmogi lozim. Davlat sektoriga AKT joriy qilishda xukuklarni qayta kurishda asosiy savollar bulib kuyidagilar xisoblanadi:
- davlat organlari va boshqaruv axborot resurslari va axborot tizimlaridan erkin xolatda foydalanish xukukini xar bir fuqaroga joriy qilish;
- Internet tarmogidan foydalanib davlat iktisodiy ishlarini olib borish xukukini ta’minlash (elektron tijorat, elektron xujjat almashuv, axborot xizmatlar);
- davlat tomonidan AKTdan foydalanilganda uning axborot xavfsizligini ta’minlash;
-axborot kommunikatsion tizimlarda yuritiladigan elektron xujjatlarning xakikiyligini aniqlash koidalarini urnatish;
- axborot jamoaning xukuklarini mukammallashtirish, chunki xar bir axborot fuqaro elektron texnologiyani davlat sektoriga joriy kilganidan sung yangilikni sezmogi lozim.
Davlat sektorida AKTdan foydalanish uchun xukukiy-normativ bazaning kuyidagi yunalishlarini mukammallashtirish lozim:
-AKTsohasi buyicha umumiy konnunchilikni kompleks ravishda mukamallashtirib, xalqaro konunchilik bilan muvofiklashtirish;
-informatsiyaning ochikligi va erishishligini saklagan xolda, lekin konfidentsional informatsiyalardan foydalanishga chegara kuyilgan xolda informatsiya xukukiy tartibini aniqlash;
- kompyuter jinoyati xakida konun loyixasini tayerlash;
- konfidentsialь informatsiya xakida konun loyixasini (ishdagi sir, tijorat siri, bank siri va x.k.) tayerlash;
- axborot xizmatlarni kursatish koidalarining normativ aktlarini ishlab chikarish (elektron xujjat ayirbolash, axborot resurslaridan foydalanish va x.k);
- elektron xujjat ayirboshlash jaraenida axborot tizimni yaratish, ularning uzaro munosabati, informatsiya xavfsizligi va muxofazasi uchun standartlar ishlab chikish.
Boshqarishning elektron usuli deganda avvalambor xamma xujjatlarni elektron kurinishga utkazish va davlat elektron oldi-sotdi jaraenini rivojlantirish demakdir. SHu bilan bilan birgalikda davlat biznes sohasida ish olib boraetgan fuqarolarga zamonaviy AKT qo’llash buyicha urnak bulmogi lozim.
Davlat elektron oldi-sotdi jaraenining afzalliklari kuyidagilardan iborat:
- ochiklik (ziddiyatni qaytarish);
- teng xukuklilik (davlat buyurtmasini olishda rakobatni kuchaytirish);
- tejamkorlik (davlat sotib oladigan maxsulotlariga ketadigan xarajatlarni
kamaytirish);
- samaradorlik (konkurs buyicha oldi-sotdi jaraenini tezlashtirish).
Davlat oldi-sotdi jaraeniga utishda bir necha misolar bulib, ulardan biri konuniyxukukiy bazani mukammallashtirishdan iborat. Elektron bozor uchun albatta elektron bojxona bulmogi lozim. Busiz xalqaro elektron savdo bulmaydi. SHuning uchun bojxona xujjatlarini rasmiylashtirish, xujjatlarni soddalashtirish, xalqaro amalietga mos kelishi va xalqaro birikmalar ES, SNG bilan integratsiya qilishi uchun xukukiy bazani kengaytirish kerak. Faraz qilinadiki, agar yuk bojxonasidan tovar utmogi lozim bulsa, albatta uning elektron pasportida belgilangan bulmogi lozim.
AKTni O’zbekiston Respublikasi davlat sektoriga joriy qilish va rivojlantirish maqsadida bir kator konunlar qabul kilingan:
- “Informatsiya erkinligi mukarrarligi va kafolati” (12.12.2002 y);
- “Informatsiya xakida” (11.12.2003 y);
- “Elektron rakamli imzo xakida” (11.12.2003 y);
- “Elektron tijorat xakida” (29.04.2004 y);
- “Elektron xujjat almashuv xakida”(29.04.2004 y)
Keyinchalik esa konunchilik bazasini kengaytirib kuyidagi masalalarni xisobga olishga karatilmogi lozim. Bulardan:
- “Kompyuter jinoyatchiligi xakida”;
- “Elektron tulovlar xakida”;
- “Davlat boshqaruvi va xokimiyati berilganlar bazasini yaratishda standartlari xaqida”;
- “SHaxsiy berilganlarni ximoyasi xakida”;
- “Informatsiya xavfsizligi xakida”;
- “Davlat elektron xizmatlari xakida”;
- “SHaxsning elektron xujjatlar orqali tasdiklanishi xakida” va x.k.
Bu konunlarni qabul qilish orqali elektron davlat boshqaruviga utishning xukukiy asoslari yaratilgan bulib, O’zbekiston Respublikasining xalqaro axborot birikmalari bilan integratsiya jarayonlari rivojlanadi.
