Samarqand davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika kafedrasi

Ta'riflash metodi muayyan faktlarni tahlil qilish va talqin qilish, ularni guruhlash, tizimlashtirish, tasniflash va hokazolar uchun zarur va yetarli ma'lumotlarni qidirish va to'plashni talab qiladi. Biroq, ko'pincha tavsiflash usuli turli mamlakatlarda ta'lim va tarbiya jarayonini eng yorqin tavsiflarini taqdim etadi, ularni ilmiy adabiyotlarda ham, san'at asarlarida ham uchratish mumkin. Shu bilan birga qiyosiy pedagogikaning o'ziga xos usullari ham ajralib turadi. Shunday qilib, G.M.Morozova qiyosiy pedagogik tadqiqotning quyidagi usullarini aniqlaydi, ular orasida biz umumiy va o'ziga xos usullarni ko'ramiz: manbalarni o'rganish, statistik ma'lumotlarni o'rganish, adabiy manbalarni o'rganish, suhbat, intervyu, qiyosiy usul.
M.L.Rodionov qiyosiy pedagogikaning beshta asosiy usulini aniqladi: tavsifiy, tarixiy, sotsiologik, statistik, qiyosiy. M.L.Rodionov ushbu usullarning o'ziga xosligini quyidagicha ta'rifladi: “Ta'riflash usuli aniqlikni, guruhlash, faktlarni tizimlashtirish va talqin qilishni, tahlil qilish uchun zarur va yetarli ma'lumot to'plashni, ta'lim tizimidagi yagona va tipiklikni aniqlashni talab qiladi; ushbu usulning dinamikasi tadqiqot boshlanishining nisbati izchil o'sishda namoyon bo'ladi.
Tarixiy- pedagogik metod muammolar rivojlanishining genezisi va xususiyatlarini tahlil qilish; o'rganilayotgan pedagogik hodisaning zamonaviy holatini chuqurroq anglashga hissa qo'shadi.
Masalan, taniqli rus jurnalisti va yozuvchisi V.V.Ovchinikovning publitsistik asarlarida "Emanning ildizi (Angliya va Britaniyaliklar haqidagi taassurotlar va mulohazalar)" va "Sakura filiali (Yaponiyaliklar qanday odamlar ekanligi haqidagi hikoya)" Buyuk Britaniya va Yaponiyadagi bolalar tarbiyasi va ijtimoiylashuvining xususiyatlarini aks ettiruvchi tavsiflar keltirilgan. XVIII asrning axloqshunos faylasufining mashhur kitobida F.S. Chesterfildning "O'g'ilga maktublari" bizga o'sha davrning dunyoviy yoshlari tarbiyasining ahamiyatli yo'nalishlarini topishga imkon beradi, ular bugungi kunda ham psixologlar muhim deb hisoblaydilar.