Samarqand davlat universiteti o. E. Toshmurodov, B. B. Kipchakov, A. T. Umarov kurash turlari va uni

Izoh: Ishoralar o‘rtadagi hakamning ikki tomonda turgan
kurashchilarning yaktagi rangiga qarab o‘ng yoki chap qo‘l bilan ko‘rsatiladi. O‘rtadagi hakam qo‘l ishoralarini ko‘rsatish bilan bir vaqtda gilam o‘rtasida tik holatda iboralarni ham baland ovoz bilan aniq aytib borishi shart.
- Baho va ogohlantirishlar raqamlar (10,5,3,1,0) bilan e’lon qilinadi, ammo ularning umumiy soni jamlanmaydi.

BAHO		OGOHLANTIRISH
HALOL	10:0	G‘IRROM	0:10
YONBOSH	5:0	DAKKI	0:5
CHALA	3:0	TANBEH	0:3
DAKKI-YONBOSH	0:10	YONBOSH-DAKKI	10:0
TANBEH-CHALA	0:3	CHALA-TANBEH	3:0
YONBOSH- YONBOSH	0:1	DAKKI - DAKKI	1:0
CHALA-CHALA	0:1	TANBEH - TANBEH	1:0

9.19. Milliy kurashda taqiqlangan xatti-harakatlar

Kurash musobaqalarida quyidagilar ta’qiqlanadi:

• 
  raqibning ishtonidan ushlab olish;
  
• 
  raqibga shikast yetkazishi yoki uning hayotiga xavf tug‘dirishi mumkin bo‘lgan texnik usullarni qo‘llash;
  
• 
  bug‘ish va og‘ritish usullarini qo‘llash.
  

9.20. Tablodagi baholar
Har bir gilam oldida tablo bo‘lishi shart. Olingan baholar tabloda ikki xil rangda ko‘rsatiladi:
Quyida ko‘rsatilganidek tabloda baho va ogohlantirishlar ikki xil rangda ko‘rsatiladi. Tabloning o‘rtasida baholar va ogohlantirishlar uchun joy bo‘lishi lozim.

KO‘K
YONBOSH		CHALA	TANBEH	DAKKI
YASHIL

• 
  Musobaqalar olimpiya tizimi bo‘yicha o‘tkaziladi; zarur bo‘lgan holatda XKA ruxsati bilan nizomga o‘zgartirish kiritish mumkin;
  
• 
  hamma polvonlar orasida kuchlilarni hisobga olib ikki (A va B) guruhga bo‘linadi;
  
• 
  polvonning tartib raqami qur’a tashlash yo‘li bilan belgilanadi va musobaqa tugagunga qadar saqlanib qoladi;
  
• 
  juft raqamli polvonlar A guruhiga, toq raqamli polvonlar B guruhiga yoziladilar;
  

-g‘olib chiqqan polvon keyingi davra musobaqalariga qo‘yiladi;

• 
  A va B guruh g‘oliblari finalga chiqadilar va 1-2- o‘rinlar uchun kurashadilar. Finalga chiqqan kurashchilarga boy bergan kurashchilar 3- o‘rinni egallaydilar.
  

Mavzuni takomillashtirish uchun savollar va topshiriqlar:

1. 
   Musobaqalar qanday vazifalarni hal etishga yordam beradi?
   
2. 
   Kurash musobaqalari o‘zining o‘tkazilishi xususiyatiga ko‘ra qanday turlarga ajratiladi?
   
3. 
   Kurash musobaqalarining o‘tkazilish usullariga ko‘ra qanday turlari mavjud?
   
4. 
   Kurash musobaqalarining o‘tkazilishini tartibga soluvchi asosiy hujjatlarni aytib, ularga tavsif bering.
   
5. 
   Musobaqalarning har xil turlarini sanab bering va tavsiflang.
   
6. 
   Musobaqa nizomining asosiy mohiyatini tushuntirib bering.
   
7. 
   Hakamlar hayati tarkibini aytib bering.
   
8. 
   Musobaqalarni o‘tkazishda hakamlarning asosiy majburiyatlarini bayon qiling.
   
9. 
   Kurash gilami o‘lchamlari va ranglarini izohlang.
   
10. 
    Kurashchilar formasi (kiyimi) o‘lchamlari va ranglarini izohlang.
    
11. 
    Kurashchilarning yosh va vazn toifalarini izohlang.
    

10. 
    BOB. KURASH MASHG‘ ULOTLARIDA SHIKASTLANISHNING OLDINI OLISH
    

Sportdan shikastlanishlar sport turlariga bog‘liq. Kurash sportida ko‘pincha lat yeyish, mushaklar va paylarning uzilishi, b o‘g‘imlarning cho‘zilishi, suyaklar chiqishi va sinishi uchraydi.
Jismoniy tarbiya o‘qituvchisi, murabbiy shug‘ullanuvchilarning dars sharoiti va mashg‘ulot qoidalariga to‘la rioya qilishlarini diqqat bilan kuzatib borishlari lozim. Ular mashg‘ulotlar paytida o‘quvchilar yo‘l qo‘ygan ayrim kamchilik va xatolarni xolis ko‘rsatishi va tuzatishi, bunda shoshma-shosharlikka yo‘l qo‘ymasligi, har bir o‘quvchining umumiy qoidalarga, intizomga bo‘ysinishiga erishishi lozim.

1. 
   Bino va jihozlar inspeksiyasi (tekshirish)
   

Jarohatlanishdan qochish usullaridan biri - kurashchilar shug‘ullanadigan ekipirovka va snaryadlarni muntazam tekshirish, xavf manbayinini yo‘qotish, tuzatishni ilojisi bo‘lmaganlar to‘g‘risida xabar berish, zarur bo‘lsa, ta’mirlashni talab qilish. Agar sharoit xavfli bo‘lsa, sportchiga ta’qib qilayotgan xavfni kamaytirish usullarini topish, yoki xavfsizlik tiklanmaguncha mashg‘ulot yoki musobaqani to‘xtatish zarur. Kurashchilar forma (kiyim)lari, mashg‘ulot uchun kurash gilamlari va trenajyorlar sifati va holatini doimiy tekshirib turish jarohatlanishni oldini olish mumkin.