Samarqand davlat universiteti o. E. Toshmurodov, B. B. Kipchakov, A. T. Umarov kurash turlari va uni

9.3. Hakamlar hay’ati tarkibi va ularning vazifalari 
 
1. Har bir musobaqani o‘tkazishdan oldin shu musobaqani o‘z 
hududida tashkil qilayotgan davlat musobaqada xizmat qiladigan 
hakamlar ro‘yxatini musobaqa miqiyosiga qarab kurash federatsiyasiga 
taqdim qiladi va bu federatsiyalar tomonidan tasdiqlangan hakamlar ana 
shu musobaqada xizmat qilishga haqlidirlar. Har bir xalqaro turnir, 
qit’alar chempionati va birinchiligi, jahon chempionat va 
birinchiliklarida faqatgina Kurash Xalqaro Assotsiatsiyasi tomonidan 
tasdiqlangan va maxsus sertifikatga ega bo‘lgan hakamlar faoliyat 
ko‘rsatadi. 
2. Hakamlar hay’ati tarkibi: 
- bosh hakam; 
- bosh hakam yordamchilari, ularning soni, musobaqalar 
o‘tkaziladigan gilamlar sonidan bir kishiga ko‘p bo‘lishi lozim; 
- bosh kotib va gilamlar kotiblari; 
- gilamdagi hakamlar va yon hakamlar; 
- vaqtni nazorat qiluvchi hakam; 
- tablodagi hakam; 
- e’lon qiluvchi hakam; 
- musobaqa komendanti; 
- musobaqaning tibbiy xodimi (shifokor). 
Bosh hakam
musobaqaning, kurash qoidalariga asosan tashkil 
qilinishi va o‘tkazilishiga mas’ul shaxsdir. Bosh hakam ko‘rsatmalarini 
kurashchilar, guruh boshliqlari, murabbiylar, hakamlar va barcha 
qatnashchilar bajarishlari shart. 
Bosh hakam vazifalari:
- musobaqa o‘tkaziladigan joy (sport zali yoki stadion), jihozlar va 
gilamlarning tayyorlanishi tekshiradi; 
- qur’a tashlash jarayonida kuchli kurashchilarni ikki guruhga 
bo‘ladi; 
- hakamlarni gilamlarga taqsimlaydi; 
- musobaqa jadvalini tuzadi; 
- kurashchilarni tarozida tortish uchun hakamlarni belgilaydi; 

---

123 
- har bir olishuv uchun hakamlarni tayinlaydi va ularning 
harakatlarini nazorat qilib boradi; 
- musobaqa boshlanishidan oldin hakamlar hay’atining majlisini 
o‘kazadi; 
- musobaqa davomida har kuni musobaqalardan so‘ng hakamlar 
hay’ati, murabbiylar, jamoalar vakillari bilan birgalikda shu kungi 
musobaqaning natijalarini va hisobotini ko‘rib chiqadi, kamchilik va 
nuqsonlarni o‘z huquqi va imkoniyati doirasida bartaraf qiladi; 
- agar zururiyat bo‘lib qolsa, hakamlar hay’ati majlisini har qanday 
vaqtda o‘tkazishi mumkin; 
- hakamlarning musobaqaga tayyorgarligini va musobaqa 
jarayonini baholab boradi; 
- musobaqadan keyin uning qay darajada tashkil qilinganligi va 
o‘tkazilganligi haqida yozma hisobot bayonini to‘ldirib, tegishli 
tashkilotga topshiradi.