Samarqand davlat universiteti o. E. Toshmurodov, B. B. Kipchakov, A. T. Umarov kurash turlari va uni

F.A.Kerimov, 
dots. 
B.Berdiqulov 
O‘quv qo‘llanma SamDU Kengashining 2021-yil 31-martdagi
9 -sonli qarori bilan nashrga tavsiya etilgan. 
 
 
ISBN 978-9943-5942-7-2 
© O.E.Toshmurodov, 2021 
© Samarqand davlat universiteti, 2021 

---

3 
KIRISH 
Ma’lumki, kurash sporti yoshlarning jismoniy madaniyatini 
takomillashtirishning asosiy vositalaridan biridir. Bundan tashqari, 
kurash eng qadimiy, hammabop va keng tarqalgan sport turidir. 
Qadimda xalqimiz ichida epchillik, chaqqonlik, kuchlilik va irodaviy 
fazilatlarni o‘zlarida mujassam etgan kishilar ko‘p bo‘lgan. Ushbu 
fazilatlar va yuksak texnik-taktik mahoratga ega bo‘lgan mashhur 
kurashchilarni o‘zbek xalqi 
polvonlar
deb atashgan. 
Buyuk alloma Abu Ali Ibn Sinoning “Tib qonunlari” kitobida 
kurash insonni ruhiy va jismoniy holatini yaxshilashning muhim 
vositasidir deya e’tirof etilgan. She’riyat mulkining sultoni Alisher 
Navoiy asarlarida esa kuchli kurashchilarning bellashuvlari tasvirlangan 
hamda ba’zi usullarning ta’rifi keltirilgan. Ushbu asarlardan ko‘rinib 
turibdiki, o‘zbeklarda usullar tizimi yetarlicha rivojlangan milliy kurash 
sporti mavjud bo‘lgan. Kurash sohasidagi yetakchi mutaxassislar 
A.Atoyev, F.A. Kerimov, K.Yusupov, N.X.Azizov, J.Toshpo‘latov, 
U.Ibrohimov, 
Z.Jumayevlarning 
ilmiy-uslubiy 
manbalarida 
tasdiqlanishicha, ajdodlarimizning madaniy taraqqiyoti ijtimoiy, 
iqtisodiy, siyosiy va maishiy rivojlanishi bilan chambarchas bog‘liq 
bo‘lgan. Bu esa kurash, xalqimizning etnik madaniy turmush tarzi, 
jismoniy madaniyati bilan uyg‘unlikda taraqqiy etib kelganligidan 
dalolat beradi. Shu bilan birga kurashning tarixiy taraqqiyotini, turli 
ijtimoiy tuzumlar davridagi madaniyat, ma’rifat, tarixiy voqealar hamda 
an’analardan alohida ajratib o‘rganib bo‘lmaydi. 
Mustaqillik sharofati va kurash mutasaddilarining tinimsiz sa’y-
harakatlari natijasida kurash jahonda yangi sport turi sifatida taraqqiy 
topdi. Ayniqsa, 1992-yilning 14-aprelida O‘zbekiston Respublikasi 
Birinchi Prezidenti Islom Abdug‘aniyevich Karimov o‘zbek kurashining 
jonkuyarlaridan biri Komil Yusupovni suhbatga chorlagani va 1999-
yilning 1-fevralida “Xalqaro Kurash Assotsiatsiyasini qo‘llab-quvatlash 
to‘g‘risida”gi farmonini imzolagani, kurashimiz istiqbolini belgilab 
bergan 
bo‘lsa, 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat 
Miromonovich Mirziyoyevning 2017-yil 2-oktabrdagi “Kurashni 

---

4 
rivojlantirish chora-tadbirlari” qaroriga asosan 6-sentabr kurash kuni deb 
e’lon qilinishi o‘zbek kurashini olimpiya o‘yinlari dasturiga kiritish 
uchun dasturi amal bo‘lmoqda. 
O‘quv qo‘llanmani tayyorlashda mualliflar ushbu sohadagi 
yetakchi 
mutaxasislar: 
A.Q.Atoyev, 
F.A.Kerimov, 
K.Yusupov, 
N.X.Azizov, 
A.A.Absattorov, 
A.A.Istomin, 
A.R.Taymurotov, 
S.B.Rasulov, Sh.Mirzaqulov, N.A.Tastanov, O.V.Goncharova ishlariga 
tayangan. 
Hurmatli о‘quvchi-mushtariylar! Ushbu qo‘llanma xususidagi 
taklif va mulohazalaringizni yuborishingizni iltimos qilamiz! Sizning 
fikringiz keyingi qo‘llanmalarga mavzu bo‘lib qolishidan barchamiz 
manfaatdormiz. Zero, kurashning taraqqiyoti barchamiz uchun 
muhimdir.