Samarqand davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti sport turlarini o

AMALIY MASHG’ULOTLAR ISHLANMALARI


Yurish texnikasi asoslari


Yurish va yugurish inson bir joydan ikkinchi joyga ko’chishining tabiiy usulidir. Buning asosi qadamdir, qadam vositasida odam oyoq muskullaridan foydalanib yerdan depsinib siljiydi. Yurish va Yugurish vaqtidagi qadamlar va ularga bog’liq bo`lgan qo’l va tana harakatlari to’xtovsiz bir tartibda ko’p marta takrorlanadi. Bunday takrorlanuvchi xarakatlar siklik harakat deyiladi. Qush qadam (o`ng oyoqda bir qadam va chap oyoqda bir qadam) bir siklni tashkil etadi.


Yurganda va yugurganda oyoq va qo’l bir-biri bilan kesishib o’tadigan yo`nalishda harakat qiladi. Yelka kamari bilan (kesishib o’tadigan yo`nalishda) tos bir-biriga mitilib, murakkab harakat qiladi. Oyoq harakatining har davri ikki fazadan va orqadan tayanch (turtish) fazasidan iborat.Ulargsh taanch oyoqning vertikal payti ajratib turadi. Oyoq harakatlari siklida fazalar tarkibi quyidagichadir.





Tayanch davrlari. O’tkazish davri.

1. 
   Oldingi tayanch fazasi. Tayanch oyoqning vertikal payti.
   
2. 
   Ketingi tayanch fazasi (turish). Oyoqni yerdan o’zish payti.
   
3. 
   Ketingi qadam fazasi. Sinkich oyoqning vertikal payti.
   
4. 
   Oldingi qadam fazasi. Oyoqni qo’yish payti.
   

Yurish paytida muskullar ishi harakatga keltiruvchi kuch manbai bo’lib xizmat qiladi. Lekin inson tanasidagi ichki kuchlar, muskullarning tortish kuchi o`z-o`zicha odamni joydan joyga o’tkaza olmaydi. Buning uchun tashqari kuchlar ham og’irlik kuchi muhitining qarshiligi va tayanch reaksiyasi zarurdir.
Oddiy Yurish paytida tayanuvchi oyoq oldingi tayanch vaqtida tizza bug’imida bir oz bukiladi. Sondagi to`rt bosh muskulning oyoqning tizza bug’imining yozadigan muskul sifatidagi tusqinlik qilish ishi oldingi, tayanch vaqtidagi to’xtatib qo’yish ta`sirini yumshatadi.
Sportcha Yurishdagi oldingi tayanch vaqtida oyoqning tizza bug’imi to’g’ri bo’ladi, shuning uchun tayanchning eng boshida to oyoq tagi yerga tekguncha, oyoq tagi orqa bukuvchilarning (oldingi katta boldirning barmoqlarni yozadigan umumiy uzun muskulning va boshqa barmoqni yozadigan uzun muskulning) yo’l berishi ishi xisobotiga amortizatsiya qilgan bo’ladi.
Depsinish fazasi oyoqning vertikal momentidan oyoq tagi yerdan o’zulganga qadar davom etadi. Oddiy Yurishda shu payt tossan va tizza bug’imlaridagi oyoq yozadigan muskullarning tupik bug’mining oyoq tagi bukuvchi muskullarning yenguvchi ishi hisobiga oyoq depsinadi. Sportcha Yurishdagi depsinish fazasida tizza bug’imi muskullari dinamik ish bajarmaydi.