Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

Nikohning quyidagi turlari mavjud: 
1. Monogam nikoh –
bir erkakning bir ayol bilan nikohi. 
2. Poligin nikoh –
bir erkakning bir necha ayol bilan nikohi. 
3. Poliandriya nikoh –
bir ayolning bir necha erkaklar bilan nikohi. 
4. Fraternal-poliandriya nikoh –
bir necha aka-ukalarning bir ayol bilan 
bo‘lgan nikohi. 
5. Sororal-poliginiya –
bir necha opa-singillarning bir erkak bilan nikohi. 
6. Ekzogam nikoh –
nikoh juftini (xo‘ja-xo‘jaga) guruhdan tashqarida 
tanlangan nikoh. 
7. Endogam nikoh – 
guruh ichidagi a’zo bilan tuzilgan nikoh. 
8. Patrilineal nikoh –
familiya, mol-mulk, ijtimoiy mavqeyi, otadan meros 
qoladi. 
9. Matrilineal oila –
onadan meros qoladi. 
10. Patriarxal nikoh –
oila boshlig‘i erkak. 
11. Matriarxal nikoh –
oila boshlig‘i ayol. 
12. Egolitar nikoh –
erkak va ayol o‘rtasida hokimiyat sharoitga ko‘ra 
taqsimlanadi (ishchi-ishchi). 
13. Gomogen nikoh –
er-xotin bir stratadan berilgan oilalar. 
14. Geterogen nikoh –
er-xotin turli sinf, qatlam va kastalardan bo‘lgan 
nikoh. 
15. Patrilokal nikoh –
yangi qurilgan yosh oila erkagining otasinikida 
turadigan oilalar. 
16. Matrilokal nikoh –
yangi qurilgan yosh oila kelinning otasinikida 
yashaydigan oilalar. 
463
 Ижтимоий ҳимоя: атамалар изоҳли луғати. // Тузувчилар: Саидов М. X. ва б. - Тошкент: А.Навоий 
номидаги Ўзбекистон Миллий кугубхонаси, 2007.- Б. 249-250. 

---

405 
17. Takroriy nikohlar –
ajrashgandan keyin tuzilgan nikoh. Unda nikoh 
a’zolarining oldingi nikohidan farzandlari yashashi mumkin. 
18. Nuklear oila –
er-xotin va ularning nikohga kirmagan farzandlari bilan 
yashaydigan oila. 
Oila insonlarning tabiiy-biologik nikoh, qon-qarindoshlik, iqtisodiy, 
huquqiy, ma’naviy munosabatlarga asoslangan turmush birligi va o‘zaro 
javobgarlik orqali bog‘langan ijtimoiy guruhdir. Bu oilaning bugungi shakliga 
berilgan mukammal ilmiy ta’rifdir. Oila – jamiyat taraqqiyotining mahsuli sifatida 
o‘zining paydo bo‘lish, rivojlanish tarixiga ega. Oilaning dastlabki shakli ibtidoiy 
jamoa davrida paydo bo‘lgan. Ma’lumki, ibtidoiy jamoa tuzumi birinchi 
bosqichida – insonlar to‘da-to‘da bo‘lib yashaganlar. Ular orasidagi jinsiy 
munosabatlar tartib-qoidaga ega bo‘lmagan. Bir nechta erkak va bir nechta ayol 
farzandlari bilan oila bo‘lib yashaganlar. Oilaning bunday shakli fanda – 
poligamiya
(ko‘p nikohlilik) deb ataladi. quldorlik davrida esa jamiyat 
taraqqiyotida yuz bergan ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlar asosan xususiy mulkning 
paydo bo‘lish natijasida oilaning tarkibi ham, shakli ham o‘zgardi. Dehqonchilik 
va chorvachilikning rivojlanishi ijtimoiy ishlab chiqarishda erkaklar qadrini 
oshirdi. Moddiy mahsulotlar yaratishda erkaklar ulushi yuqori bo‘la boshladi. 
Natijada oila huquqiga asoslangan