Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

 
 

---

275 
9-bob. ISTE’MOLCHI HUQUQLARI VA KONSYUMERIZM 
Reja: 
1. Iste’molchilar huquqlari: amaliyot kodekslari va “konsyumerizm” 
tushunchasi
2. Ijtimoiy xizmat mijozi shaxs, fuqaro va xizmatlar iste’molchisi 
sifatida 
3. Himoya qilish (advokatlik). Mijozni mahalliy jamiyatga (qonun-
qoida-lardan xabardorlik) kiritish prinsipi, mijozga imkoniyatlar yaratib 
berish. 
Tayanch so‘z va iboralar: 
iste’molchilar huquqlari, kodekslar, 
konsyumerizm, mijoz shaxsi, xizmatlar iste’molchisi, himoya qilish.
 
 
1.
 
Iste’molchilar huquqlari: amaliyot kodekslari va
“konsyumerizm” tushunchasi 
Inson huquqlarini ta’minlash huquqiy davlat qurishning asosiy vazifasidir. 
Davlat tomonidan inson huqularini ta’minlash huquqiy kafolatlash va amaliy ishlar 
bilan birga olib boriladi. Davlat hamda uning organlari sudda inson huquqlari 
himoyasini ta’minlaydi, shaxsiy hayot daxlsizligini amalga oshiradi. 
Respublikamizda qabul qilinayotgan qonunlarni amaliyotda tadbiq etish, 
inson va fuqarolarning fuqaroviy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquq va 
erkinliklarini amalga oshirish imkonini beruvchi samarali tizim va tuzilmalarga 
muhim ahamiyat berilmoqda. Shu jumladan, iste’molchilarning huquqlarini 
himoya qilish masalasi dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. 
Respublikamizda iste’molchilar huquqlarini himoya qilishga qaratilgan qator 
Qonunlar tizimi mavjud. Ana shunday Qonunlarning eng asosiylaridan biri 1996-
yil 26-aprel kuni qabul qilingan “Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish 
to‘g‘risida”gi Qonuni hisoblanadi. Bu Qonunning qabul qilinishiga asosiy 
zaruriyatni quyidagilarda deb bilish mumkin:
1. Jamiyatda qonun ustuvorligiga erishish uchun faqatgina davlat yoxud 
huquqni muhofaza qiluvchi organlarning faoliyatigina yetarli emas. Buning uchun 
fuqarolar o‘zlarining Konstitutsion huquq va erkinliklarini tanishlari, fuqarolik 
burchlarini bilishlari, o‘z haq-huquqlarini talab qilishi va ularni himoyalash ko‘nik-
malariga ega bo‘lishlari zarur. Boshqacha qilib aytganda, fuqarolar Konstitutsiya 
va Qonunlarga amal qilib yashashni hayot tarziga aylantirishlari lozim.
2. Ikkinchidan, bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida bozorlarimiz davlat 
tasarrufida bo‘lmagan korxonalar tomonidan “arzon bo‘lsa bas” qabilida ish tutib 
keltirila boshlandi. Ko‘pchilik hollarda bozorlarda sotilayotgan tovarlar qalbaki-
lashtiriladi.
3. Uchinchidan, bozorda muvaffaqiyatga erishish garovi, yuksak texnologiya 
asosida yuqori sifatli xalq iste’mol tovarlari ishlab chiqarish, xalqaro aloqalarni 
rivojlantirish va me’yoriy hujjatlarning jahon andozalariga mos kelishini 
ta’minlash talab etiladi. Aynan shu tamoyillar iste’molchilar huquqlarini himoya 

---

276 
qilish bilan bog‘liq qator Qonunlarni ishlab chiqishga turtki bo‘ldi. Mazkur 
Qonunning 1-mod-dasida