Samarqand davlat universiteti I. U. Urazbaev n. J. Xodjaeva j. Qudratov

ektomikoriza 
va 
endomikoriza 
keng tarqalgan. Gimenomiset zamburug‗larning 
Boletus, 
Russula, Amanta 
avlodlarining vakillari ektomikorizani hosil qiladi. 
Ektomikorizada zamburug‗ gifalari o‗simlikning butun ildiz yuzasini 
qoplab olib, ildiz sathini kengaytiradi, ildizning so‗rish kuchini oshirib 
tuproqdan suv va unda yerigan oziq moddalarning o‗zlashtirishini 
osonlashtiradi. Zamburug‗ daraxtdan o‗zi uchun zarur bo‗lgan korbon 
suvlarni va vitaminlarni oladi. Ektomikoriza ninabargli daraxtlardan 
qarag‗ay, qoraqarag‗ay, eman, buk, va boshqa daraxtlarda hamda 
boshoqdoshlar va dukkakdoshlar ildizi yuzasida bo‗ladi. Endotrof 

---

148 
mikorizani zigomiset zamburug‗larning 
Endogone 
va 
Pythium 
avlodi 
vakillari hosil qiladi. 
Komensalizm-
bunday 
o‗zaro 
munosabatda 
bir 
organizm 
ikkinchisidan asosan ovqat manbayi sifatida foydalanadi, lekin hech 
qanday zarar etkazmaydi. Komensallarga yuksak hayvonlar va 
o‗simliklarning ustki yuzasida va ichki organlarida yashovchi 
mikroorganizmlar kiradi. Epifitlar o‗simliklarning yer ustki qismining 
yuzasida yashovchilar hisoblanadi. Komensallar xo‗jayin organizm uchun 
vitaminlar, fermentlar ajratadi, yashash uchun muhit yaratadi, xamda 
oziqaning parchalanishiga va oson o‗zlashtirishiga yordam beradi. 
Epifitlar
-o‗simliklarning 
yuzasida 
yashovchi 
mikroorganizmlar 
hisoblanadi. 
Epifit mikroorganizmlar fillosfyeralar va rizoplanlarga bo‗linadi. 
Fillosferali epifitlarga
-o‗simlikning yer ustki qismi, barglari va 
poyalari yuzasida yashovchi bakteriyalar va achitqilar kiradi. Epifitlar barg 
yaprog‗i yuzasida bir tekisda tarqalmasdan balki barg og‗izchalari va 
tomirlari atrofida ko‗plab joylashadi. Epifit mikroorganizmlarga xos 
xususiyatlardan biri hujayrasida sarg‗ish qizil rang beruvchi karatinoid 
yoki hujayrani oksidlanishdan saqlovchi melonin pigmentining 
mavjudligidir. Ikkinchi xususiyati barg yuzasida yuvilib ketmasligi 
uchun, yuzaga yopishib turishini ta‘minlaydigan yopishqoq polisaxaridlar 
ajratishidir.