Samarqand davlat universiteti huzuridagi

I - BOB. “KO’P O’ZGARUVCHILI FUNKSIYALAR VA ULARNING LIMITI” MODULINI INTERFAOL METODLAR YORDAMIDA O`QITISHNING NAZARIY MASALALARI

1.1. Ta’lim jarayonida interfaol ta’lim metodlarini qo’llash – zamonaviy o’qitishning ustuvor yo’nalishi sifatida

Ta’lim jarayonining doimiy ravishda qat’iy belgilangan va uzoq yillar mobaynida amal qilib kelinayotgan muayyan vaqt ichida tashkil etilishi, mutaxassislik fani bo’yicha mavzularga har o’quv yilida takroran murojaat qilinishi, talabalar ta’limiy faolligining hamisha ham yuqori darajada bo’lavermasligi kabi holatlar goho hatto o’qituvchining o’zida ham darsga tayyorlanishga nisbatan befarqlikni yuzaga keltirishi mumkin. Bunday salbiy holatning oldini olish yoki uni bartaraf etishning yagona samarali yo’li – kasbiy faoliyatga ijodiy yondashish hisoblanadi.

Ta’lim jarayoniga ijodiy yondashishda interfaol ta’lim va interfaol metodlarning o’rni, roli beqiyos. Zero, ular o’z mohiyatiga ko’ra talabalarni faollikka undash, ta’lim jarayonida qizg’in bahs-munozaralarni yuzaga keltirish imkoniyatiga ega.

Ijtimoiy va tabiiy jarayonlar muayyan qonuniyatga ega bo’lganligi, har bir ijtimoiy voqelik va tabiiy hodisalar ma’lum tartib asosida kechganidek, interfaol ta’lim va interfaol metodlardan foydalanishda ham bir qator qoidalarga amal qilish ularning samaradorligini yanada oshirishga xizmat qiladi.

Zamonaviy sharoitda ta’lim samaradorligini oshirishning eng maqbul yo’li – bu mashg’ulotlarning interfaol metodlar yordamida tashkil etish deb hisoblanmoqda. Xo’sh, interfaol metodlarning o’zi nima? Ular qanday didaktik imkoniyatlarga ega? Ta’lim jarayonida interfaol metodlarning o’rinli, maqsadga muvofiq qo’llanilishi qanday samaralarni kafolatlaydi? Quyidagi ana shu kabi savollarga qisqacha javob topiladi.

“Interfaol” tushunchasi ingliz tilida “interact” tarzida ifodalanib, lug’aviy jihatdan “inter” – o’zaro, “act” – harakat qilmoq kabi mahnolarni anglatadi. O’qitish jarayonida interfaol holatning yuzaga kelishini o’zida aks ettiradigan ta’lim interfaol ta’lim deb nomlanadi. Bu turdagi ta’lim jarayonidaustuvor holat interfaollik hisoblanadi.

Mantiqiy nuqtai nazardan interfaollik, eng avvalo, ijtimoiy sub’ektlarning suhbat (dialog), o’zaro hamkorlikka asoslangan harakat, faoliyatni olib borishlarini ifodalaydi.

O’qitish jarayonida interfaol metodlardan foydalanish bir qator shartlarga rioya etish asosida kechadi. Bu shartlar quyidagilardan iborat: