Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

Tajriba qurilmasi
Izoh:Agar Nyuton xalqalari uchun shisha plastinaga ta’sir qilayotgan bosim juda yuqori yoki asimmetrik bo’lsa, shisha plastinalar doimiy deformasiyalanishi yoki shikastlanishi mumkin.
Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarni sozlashda qo’llaniladigan o’yiqli vintlarni burishda juda ehtiyot bo’ling. Tajriba qurilmasi 3-Rasmda tasvirlangan.
Ikkita S1 va S2 nurni ajratgichlar yordamida, Nyuton xalqalari qo’shni devorga proyeksiyalanadi. Bu esa interferension hodisalarni bir vaqtda kuzatishga va shu bilan ularni bir -biri bilan taqqoslashga imkon beradi.
– Optik kursini devordan taxminan 2,0 m masofada parallel qilib o’rnating.
3-Rasmda keltirilganidek, galogen lampani H optik kursiga joylashtiring.
–S1 nur ajratgichni galogen lampadan 30 sm masofada optik kursiga joylashtiring va uni 45 ° burchak ostida to’g’irlang.
–Galogen lampani H yoqing va uni nur ajratgichga yo’naltiring.
3-Rasmda keltirilganidek, nayezdnik va konsoldan foydalanib, linzani L1 bevosita nur ajratgich S2 oldiga joylashtiring.

3-Rasm. O’tgan va qaytgan yorug’likda Nyuton xalqalarini bir vaqtda kuzatish uchun tajriba qurilmasi.

H: galogen lampa. LP yassi-qavariq linza va shisha plastina. S1, S2 nur ajratgichlar. L1, L2 xalqalarni shaklllantirish uchun linzalar.

– Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarni optik kursiga S₁ nur ajratgichdan taxminan 16 sm masofada joylashtiring(plastinadan masshtab S₁ nur ajratgich yo’nalishida ko’rsatilishi kerak).
–Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli nayezdnikni nur ajratgich tomon, to L₁ linza orqali devorda xalqasimon tasvir paydo bo’lmaguncha siljiting.
–Buning uchun oldin Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli o’yiqli vintni bo’shating va keyin ehtiyotkorlik bilan qotiring.
a) shisha plastinalar tutashadi (ya’ni hali hech qanday interferension xalqalar markazdan chiqmaydi va qaytgan yorug’likning eng ichki halqasi qoramtir bo’ladi.)
b) xalqasimon sistema aynan masshtabning markazida joylashadi (Xalqasimon sistema doimo aylanayotgan vint yo’nalishida siljiydi
–Agar zarur bo’lsa, L1 linzani to xalqasimon tasvirning devordagi ko’rinishi keskin bo’lmaguncha siljiting.
–L1 linzani Nyuton xalqalari uchun shisha plastinalarli nayezdnikdan taxminan 20 sm masofada joylashtiring.
–S₂ nur ajratgichni optik kursiga Nyuton xalqalari uchun shisha plastinadan taxminan 35 sm masofada joylashtiring.
–Nur ajratgichni optik o’qqa nisbatan 45° burchak ostida shunday to’g’irlangki, lampa yorug’ligi qaytgan yorug’lik interferension manzarasi oldida sezilsin.
–L1 linzani S₂ nur ajratgich tomon to o’tgan yorug’likning xalqasimon tasvir ko’rinishini ( va masshtabi) keskin bo’lmaguncha siljiting.