Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

NAZORAT SAVOLLAR

1. 
   Ishning maqsadi va bajarilish tartibi.
   
2. 
   Interferension manzara hosil bo’lishini tushuntiring.
   
3. 
   Yorug’likni monoxromatikmasligi interferensiyaga ta’siri qanday bo’ladi.
   
4. 
   Interferension iaksimumlar va minimumlar hosil bo’lish sharti.
   
5. 
   Interferensiyani ishlatilish sohalarini ayting.
   

ADABIYOTLAR

1. 
   Sh.Fayzullayev, O’.B.Jo’rayev, A.Jumaboyev. Yorug’lik interferensiyasi,
   
2. 
   D.V.Sivuxin, Optika, 1980,
   
3. 
   G.S.Landsberg. Optika, 1981,
   

LABORATORIYA ISHI № 6
QUTBLANISH TEKISLIGINI SHAKAR ERITMASI BILAN BURISH


Maqsad: Qutblanish tekisligining konsentrlangan shakarli eritmada burilishini bir-biriga ko’ndalang o’rnatilgan ikki polyarizator bilan kuzatish. Uchta turli yorug’lik ranglari uchun burish burchagini aniqlash.
Kerakli asbob uskunalar: 1.D(+)-saxaroza, 100 g .2. galogen lampa , 12 V/100 Vt . 3. galogen lampa korpusi 12 V, 50/100 Vt. 4. galogen lampa korpusi uchun tasvir siljtgich 5. yorug’lik filtri, qizil. 6.yorug’lik filtri, yashil, 7.yorug’lik filtri, ko’k, 8. transformator 2 … 12 V, 9. ko’zgusimon shisha yacheyka 100 x100 x10 mm³, 10. 2 polarization filtr, 11. linza, f = + 100 mm, 12.prizmali stol, 13. yarim shaffof ekran, 14. kichik optik kursi, 15.taglik asos, V-simon, 28 sm, 16.6ta Leybold multiqisqichlari, 17. qo’l sopli qoshiq, 18.Ko’ndalang kesimi 2.5 mm² bo’lgan ulash simlari.


Qisqacha nazariya

Optik aktivlik bir qator moddalar uchun xos bo’lib, bu moddalardan chiziqli qutblangan yorug’lik o’tganda qutblanish tekisligi buriladi. Bunday hodisa ba’zi eritmalarda ham yuz beradi. Erigan moddaning molekulyar strukturasi yorug’likning o’ng aylanishli va chap aylanishli qutblanishiga olib kelib, ular eritmada turli fazaviy tezlikda harakatlanadi. Eritmaga tushayotgan chiziqli qutblangan yorug’lik o’ng va

chap aylanishli qutblangan to’lqin qismlariga ajralishi mumkin. To’lqinning ikki qismlari turli fazaviy tezlikda tarqalib, bosib o’tgan masofasiga proporsional bo’lgan
fazalar farqini keltirib chiqaradi. To’lqinning ikki qismi bu masofani bosib o’tganidan so’ng, superpozisiya natijasida yo’nalishi asl to’lqinga nisbatan burilgan chiziqli qutblangan to’lqinga aylanadi. Burilish burchagi molekulyar strukturaga, eritmada yorug’lik yo’li davomligidagi erigan modda konsentrasiyasiga va yorug’likning to’lqin uzunligiga bog’liq. Kuzatuvchi yorug’lik nuri tarqalishi yo’nalishiga qarama-qarshi qaraganida, yorug’likning qutblanish tekisligi soat strelkasi bo’yicha burilsa(o’ng aylanish) unga musbat qiymat beriladi. Aksincha, soat strelkasiga teskari aylanishni chap aylanish deb atashadi va unga manfiy qiymat beriladi. Asosan har qanday optik aktiv moddada o’ng aylanishli va chap aylanishli modifikasiyalar bo’lishi mumkin. Bu ikki modifikasiyaning mo’ayyan aylantirish qiymati bir-biriga teng va qarama-qarshi ishoraga ega. Ikkala modifikasiyaning aralashmasi burish burchagini kamaytiradi. Ikkala modifikasiya teng proporsiyada bo’lgan aralashma resemat deb ataladi. Tajribada qutblanish tekisligining burilishi bir-biriga ko’ndalang o’rnatilgan ikkita polyarizatorda kuzatiladi. Konsentrlangan eritma D(+) - suvdagi saxaroza optik aktiv modda sifatida qo’llaniladi. D(+) belgi qutblanish tekisligini modda o’ng tomonga aylantirishini anglatadi.

1 -Rasm. Qutblanish tekisligini shakar eritmasi bilan burilishini kuzatish uchun tajriba qurilmasi