Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

 
2 – ish. Tabiiy vegetativ ko‘payishni o’rganish. 
Tabiiy  vegetativ  ko‘payish  ayrim  turlar  tomonidan  katta  maydonlarni  egallashi  va 
urug‘dan  ko‘payishning  antogonisti  o‘simlik  urug‘dan  ko‘paya  olmagan,  vegetativ 
ko‘payishga  o‘tadi,  sifatida  ko‘rinishi  bilan  katta  rol  o‘ynaydi.  Misol  sifatida  kengbargli  va 
ninabargli  o‘rmonlarning  o‘tsimon  o‘simlik  (marvaridgul)  ko‘rsatish  mumkin.  Bu  hollarda 
asosiy omil – yorug‘likning va changlovchalarning etishmasligi. 
Dastlabki  bu  o‘simliklar  ildizpoyasi  yerda  ko‘payadi,  keyin  butazorlarni  hosil  qiladi. 
Barcha yer ostki qismlari yer ostida birlashadi. Keyin tabiiy partikulyatsiya boshlanadi, ya’ni 
ko‘payish bo‘ladi. 
Barcha  tabiiy  ko‘payish  usullarini  turli  hayotiy  shaklga  ega  madaniy  to‘liq 
madaniylashmagan  o‘simliklarni  sun’iy  vegetativ  usulda  ko‘payish  uchun  ishlatilishi  mumkin. 
Ko‘pchilik manzarali butalar va ko‘p yillik o‘tlar butasini bo‘lish, ildizpoyalari, ildiz bachkilari 
bilan  ko‘payadi.  Bu  usulda  ko‘paytirish  ko‘pincha  xona  o‘simliklarini  ko‘paytirishda  (novdasi 
bo‘linadi).  Loladoshlarning  ko‘pchilik  vakillari  piyozchalari,  piyozboshlari,  ona  tugunak 
piyozchalarni bo‘laklarga bo‘lish (piyoz, sarimsoqpiyoz, liliya, lolalar, giatsintlar, gladiolislar va 
boshqalar) orqali ko‘paytiriladi (52 - rasm). 
Ayrim  yovvoyi  ildizpoyali  va  ildiz  bachkili  begona  o‘tlarning  (iloq,  qo‘ng‘irbosh, 
salomalaykum, g‘umay) sun’iy vegetativ ko‘payishi yerni qayta ishlashda kuzatiladi va bundan 
qochishning iloji bo‘lmaydi.