Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

 
 
52 - rasm. Vegetativ ko‘payish (tuganak va piyoz bilan): 
1 – kartoshka (2,3,4), 6,7,8 – sarimsoqpiyoz. 
 
3 – ish. Sun’iy vegetativ ko‘payish. 
Qalamchalar  yordamida  ko‘payishi.  Sun’iy  ko‘paytirish  uchun  vegetativ  organizmdan 
kesilgan  bo‘lak  ya’ni  ona  o‘simlikdan  qalamcha  olib  ko‘paytirish  qalamcha  yordamida 
ko‘paytirish deyiladi. Qalamchalar poyadan olinadi, masalan, geran, qoraqat, tol, terak, bargdan 

---

 
236 
begoniya  va  ildizdan  qoqio‘t,  ivanchoy,  maymunjon  ko‘paytiradi.  Masalan,  elodiya  va  tol  ham 
tabiiy  sharoitlarda  qalamchalardan  ko‘paytiradi.  Kuchli  shamolda  tolning  shoxi  sinib  turadi  va 
nam tuproqqa tushib tezda ildiz hosil qiladi va  yangi o‘simlik hosil bo‘ladi, ko‘pincha bu usul 
pichoq yordamida amalga oshiriladi. 
Ayrim  o‘simliklar  juda  kuchli  ildiz  hosil  qish  xususiyatiga  ega,  tol  va  terak  shunday 
o‘simliklar qatoriga kiradi. Qalamchalar ko‘pincha o‘stiruvchi preparatlarga botiriladi.  
Qalamcha yordamida ko‘payadigan usullardan biri parxesh usulda ko‘pashtirishdir. Buning 
uchun poyaning bir qismi tuproqqa ko‘mishadi va u ildiz hosil qilgach, ildiz hosil qilgan poya 
kesib  olinadi.  Ayrim  ninabargli  daraxtlar,  jo‘ka  va  boshqa  daraxt  turlari  ham  yerda  yotgan 
poyalarning parxeshlashi orqali kuchayadi (53 - rasm). 
Ko‘pchilik  mevali va manzarali o‘simliklar, daraxtchil  va o‘tchil o‘simliklar qalamchalar 
yordamida  ko‘payadi.  Qalamchalar  yordamida  ko‘payishida  navga  hos  xususiyatlar  saqlanib 
qoladi. 
Payvand  yordamida  ko‘payish.  Vegetativ  ko‘payishning  barcha  sun’iy  usullari  ichida 
payvand yoki transplantatsiya (lot. transplantio - ko‘chirish) tabiiy holda umuman uchramaydi.