Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

11-ish. Bargning tomirlanishi. 
Ishning  borishi.  Barglarning  kattaligi  va  yoshi  juda  o‘zgaruvchan  bo‘ladi.  Masalan, 
Janubiy  Afrika  velvichiyasida  (Welvitschia  mirabilis)  barg  cheksiz  ravishda  o‘sadi.  Bizning 
floramizda  ko‘pgina  turlar  juda  kichik,  1  –  1,5  mm.  gacha  bo‘lgan  kattalikka  ega.  Tropik 

---

 
217 
o‘simliklarda masalan, viktoriya – Victoria regia (Janubiy Amerika Amazonka daryosi) suzuvchi 
bargining diametri  1,5 m.  gacha, Afrikaning vino palmasi  Rafiyaning  (Raphia  vinifera) bargini 
uzunligi 15 m. bo‘lsa, Raphia taedigera ning bargini uzunligi 22 m, eni 12 m bo‘ladi. 
Mo’tadil iqlimli mintaqalarda barg to‘kadigan daraxt va butalarning bargining umri 4 – 5 
oyni tashkil etadi. Subtropik va tropik mintaqalarning doimiy  yashil o‘simliklari, tayga, tundra 
baland tog‘liklarning o‘simliklarini barglari 2 yildan 5 yilgacha umr kechiradi. Ayrim ninabargli 
o‘simliklarning bargining umri 15 – 20 yilga yetadi. Bargning tomirlanishi – barg yaprog‘idagi 
boylarning tizimi bo‘lib, ular orqali moddalar almashinuvi amalga oshadi. 
Dixotamik tomirlanish (qirqquloq, ginkgo). 
Patsimon  tomoni  ustlarda  asosiy  tomir  bandning  davomi  hisoblanadi.  Uning  yaproqning 
asosidan  uchigacha  boradi.  Undan  turli  burchak  ostida  I  tartib  yon  tomirlar,  undan  II  tartib 
(qayin,  tol,  olma,  nok)  tomirlanadi.  Barmoqsimon  tomirlanishiga  ega  barglarda  asosiy  tomir 
bo‘lmaydi.  Barg  bandi  va  yaproq  tutashgan  joydan  bir  nechta  tarqalib  ketuvchi  yirik  birinchi 
tartib  tomirlari  chiqadi  (zarang).  To‘rsimon  tomirlanishi–  barg  yaprog‘i  banddan  bitta  tomir 
(birlamchi tartib) chiqadi, u keyin tarmoqlanib, keyin shoxlanib ketadi (42 - rasm).