Samarqand davlat universiteti 5112000 Jismoniy madaniyat fakulteti Sport turlarini o’qitish metodikasi kafedrasi «gimnastika va uni o’qitish uslubiyati»

Oldinga muvozanat
 - muvozanatning eng oddiy turidir. 
21,25,26 rasmlarda
 
faqat ifodali qismlari bilan farq qiladigan bir necha variantlari ko'rsatilgan. 
Hamma  holatlarda  gimnastikachi  oyoq  uchida  turibdi,  tayanmagan  oyoq 
gorizontal  joylashgan,  tananing  barcha  mushaklari  taranglashib  yuqoriga 
intilgan.  Bunday  holatlarda  eng  ko'p  yuklama  tayanch  oyoqning  kafti  va 
sonning bukuvchi mushaklariga hamda tayanmagan oyoq soni va orqaning 
 
Muvozanatni
  saqlab  turishda  mushak  guruhlarining  tarang-  lashish 
strukturasi assimmetrikdir (bu barcha muvozanatlarga tegishli). 27-rasmda 
olingan  (a)  va  orqaga  (b)  muvozanatni  bajarayotgan  gimnastikachi 
mushaklarining elektr faolligi harakteri ko'rsatilgan.
 
Muvozanatni bajarish  texnikasi  va ifodali  harakterini  taxlil  qila  turib, 
muvozanat  holatni  ma'lum  darajada  o'zgarishi  texnik  talabga  bog'liqligini 
nazarda  tutish  kerak.
  26-rasmda
  ko'rsatilgan  ko'p  holatni
  25-rasmdagi
  ko'p 
holatlarga o'tkazish uchun holatni bir oz o'zgartirish talab qilinadi.
 
Mazkur vaziyatda qo'llar bilan yuqoriga harakatlanish tayanch maydoniga nisbatan 
tana  og'irligi  joyini  o'zgartirib  yuboradi  va  muvozanatni  buzilishiga  olib  kelisbi 
mumkin.  Bunday  vaziyatni  vujudga  kelmasligi  uchun  gimnastikachi  tayanchdan 
 

---

151 
 
boshqa  tomonda  joylashgan  tana  a'zolari  bilan  buni  oldini  oluvchi  harakatni 
bajarishi kerak 
Muhokama  qilinayotgan  holatda  bu  odatda  belning  ortiqcha  egilishi 
va  tayanmagan  oyoqning  ko'proq  ko'tarilishL  Oxirgi  harakat  miqdori 
ozgina,  lekin,  tayanmagan  oyoqning  og'irligi  teskari  yo'nalishda 
harakatlanayotgan ikkala qoi ogirligidan ko'proq.
 
Ko'rib chiqilgan oldinga muvozanat gavdani turli darajada egish bilan 
bajariladi.
  26-rasmdagi
  va  attitiyuda  (
21-rasmga  qarang)  25-rasmdagi
  holat 
gorizontaldir. Gavdani oldinga, oxirgi nuqtagacha egib, tayanchsiz vertikal 
muvozanat  o'ziga  xosdir.  Bunday  elementlar  yaxshi  egiluvchanlikni  va 
bo'g'imlar  harakatchangligini,  shu  bilan  birga  tana  turg'unligini  saqlashda 
ishonchli  harakatni  talab  qiladi.  28-rasmda  vertikal  muvozanatga  tegishli 
boigan mashq - halqa muvozanat aks ettirilgan.
 
badiiy  gimnastikachi  o'ng  oyoqda  turgan  holatdan  (1-kadr)  orqa 
mushaklarini  qattiq  taranglashtira  turib  bel  qismini  orqaga  oxirgi 
nuqtagacha bukadi va chap oyoqni ko'tarib to'piq qismidan ushlaydi (2-3-
kadr) va uni tortib shpagatdagi oldinga vertikal muvozanat holatiga o'tadi 
(3-6  -  kadrlar).  badiiy  gimnastikachining  boshi  holatini  o'zgarishi  o'ziga 
hosdir:  oyoqni  ushlash  vaqtida  harakatni
1
  aniq  nazorat  qilish  uchun  bosh 
to'g'ri  ushlanadi,  keyin  esa  orqaga  egiladi  (5-8-kadrlar).  Oxirida, 
mashqlarning  final  qismida  gimnastikachi  oyoqlarini  qo'yib  yuboradi, 
lekin uni kuch bilan yuqoridan ushlab turishga harakat qiladi (7-kadr). Bu 
fazada boshni orqaga egish bo'yin reflekslari ishini, asosiy ishni bajaruvchi 
orqa yozuvchi mushaklar faoliyatirii faollashtiradi.
 
Holatni 
o'zgartirish 
va 
tana 
a'zolarini 
tayanchga 
nisbatan 
harakatlanagandagi  joylashishi  ham  namunalidir.  Tayanmagan  oyoq 
qanchalik  yuqoriga  ko'tarilsa,  gimnastikachining  ko'krak  qismi  kerishish 
hisobiga  shuncha  oldinga  chiqadi  (2-4-kadrlar).  Bunday  bo'lishi  turgan 
gap, negaki tana doimo tayanchga nisbatan bir xil og'irlikda qolishi kerak.