Samarqand davlat tibbiyot instituti

Ijobiy reaksiya
 
bo‘lganida, odatda 10-30 soniyadan so‘ng aralashma 
yuzasida ko‘z bilan ko’rinadigan, o‘zaro yopishgan eritrositlardan tashkil 
topgan qizil donachalar (agglutinatlar) paydo bo’ladi. Sekin-astalik bilan 
mayda donachalar yirikroq donachalarga birlashadi, ayrim hollarda esa 
noto‘g'ri shakldagi donachalarga o’xshab qoladi. Shu bilan birga 
zardobning o‘zi butunlay yoki qisman rangsizlanib qoladi. Ijobiy reaksiya 
tashqi ko‘rinishdan qumsimon yoki bargsimon bo‘lishi mumkin. 
 
3-rasm. 
Agglyutinatsiya turlari.
 
a - agglutinatsiya mavjud emas; 
b - qumsimon agglutinatsiya; 
d - bargsimon agglutinatsiya. 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
57 
Salbiy reaksiya
 
bo’lganida tomchi bir tekislikda qizil rangga 
bo‘yaladi va unda hech qanday donachalar (agglyutinatlar) ko‘rinmaydi. 
Bir guruh tomchilardagi (ikki seriya) reaksiyalar natijalari o‘zaro 
bir-biriga to‘g‘ri kelishi lozim. 
Tekshirilayotgan qonning biror guruhga mansubliligi, ularning 
tegishli zardoblar bilan reaksiyasi natijasida agglyutinatsiya vujudga 
kelgan-kelmaganligiga qarab aniqlanadi (2-jadval). 
2 jadval
 
Izogemagglyutinatsiya beruvchi standart zardoblar bilan qon guruhini 
aniqlash tahlili 
O
αβ
(I) 
A
β
(II) 
B
α
(III) 
AB
00
(IV) 
Tekshirilayotgan 
qon guruhi 
- 
- 
- 
O
αβ
(I) 
+ 
- 
+ 
A
β
(II) 
+ 
+ 
- 
B
α
(III) 
+ 
+ 
+ 
- 
AB
00
(IV) 
“- “ - agglyutinatsiya mavjud emas “ +”- agglyutinatsiya mavjud 
Jadvaldan ko’rinib turibdiki:
 
1.
O
αβ
(I) qon guruhida barcha tomchilarda agglyutinatsiya 
bo’lmaydi. 
2.
A
β
(II) qon guruhida birinchi tomchida O
αβ
(I) da va uchinchi 
tomchida B
α
(III) da agglyutinatsiya bo’ladi, ikkinchi tomchida A
β
(II) da 
esa agglyutinatsiya bo’lmaydi. 
3.
B
α
(III) qon guruhida birinchi tomchida O
αβ
(I) da va ikkinchi 
tomchida A
β
(II) da agglyutinatsiya bo’ladi, uchinchi tomchida B
α
(III) da 
agglyutinatsiya bo’lmaydi. 
4.
To’rtinchi qon guruhida AB(IV) da esa barcha uch guruh 
aralashmalarida agglyutinatsiya bo’ladi. 
Tekshirilayotgan barcha uch guruh (O
αβ
(I), A
β
(II), B
α
(III)) qon 
zardoblarida agglyutinatsiya kuzatilsa nospesifik agglyutinatsiyaga 
shubha tug’ladi, uning yolg’on agglyutinatsiyaligini inkor qilish uchun 
kontrol AB(IV) guruh standart qon zardobi bilan tekshirilayotgan 
aralashmada agglyutinatsiya bor yo’qligiga qarab baho beramiz. Barcha 
qon zardoblarida agglyutinatsiya bo’lsayu, AB(IV) kontrol guruh standart 
qon zardobida natija manfiy bo’lsa, ya’ni agglyutinatsiya bo’lmasa, uni 
AB(IV) guruhi deb baholanadi. 

---

O’quv qo’llanma 
58 
Bunda shuni e'tiborga olish kerakki, barcha uch guruh zardoblari 
ijobiy natija bersa, unda tekshirilayotgan qonda ikkala agglutinogen A va 
В ham mavjud va u AB(IV) guruhga mansub. Biroq bunday holatlarda 
agglutinatsiyaning nospetsifik reaksiyasi oldini olish maqsadida 
agglutinini 
bo‘lmagan, 
AB(IV) 
guruhga 
mansub 
standart 
izogemagglutinlanuvchi zardobning tekshirilayotgan qonning nazorat 
tekshiruvini amalga oshirish lozim. O(I), A(II), В (III) guruhdagi standart 
zardoblarda 
agglyutinatsiya 
bo‘lib 
turib, 
ushbu 
tomchidagi 
agglyutinatsiyaning mavjud emasligi reaksiyani spetsifik deb hisoblash 
va uni AB
0
(IV) guruhiga mansubligini qayd qilish imkonini beradi. 
Ta’kidlash joizki, tekshirilayotgan qonda A
2
kuchsiz antigenning 
guruhdoshi mavjudligida