Samarqand davlat tibbiyot instituti

Donorlar sog‘lig‘ini muhofaza qilish
.
O‘zbekiston Respublikasi 
qonunlariga muvofiq, donorlik ixtiyoriylik asosida amalga oshiriladi. 
Donorlik 18 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan shaxslar tomonidan 
belgilangan tartibda tibbiy ko‘rikdan o‘tkazilgandan keyin amalga 
oshiriladi. Davlat tomonidan ularning huquqlari va sog’lig’ining 
muhofazalanishi kafolatlanadi. Qon va uning tarkibiy qismlarini olish 
faqat sog‘lom donorga zarar yetkazilmaydigan holatda va miqdorda 
amalga oshirilishi mumkin. 
Qon topshirish davriyligi
. 
Bir martalik qon olish 500 millilitrdan 
oshmasligi kerak. Birinchi marta qon topshirayotgan, shuningdek 20 
yoshga yetmagan va 50 yoshdan oshgan donorlardan qon olishning 
tavsiya etilgan miqdori 300 millilitrni tashkil qiladi. Takroriy qon 
topshirish gomeostaz parametrlari to'liq qayta tiklanganlik holatida, 
oldingi qon topshirgandan keyin 60 kun o‘tgach amalga oshirilishi 
mumkin. Qon topshirishning umumiy miqdori yiliga to‘rt martadan 
oshmasligi lozim. 
Muntazam ravishda qon topshirib boruvchi donorlarga qo’shimcha 
imtiyozlar beriladi. 40 marta va undan ortiq qon topshirgan shaxslar 
“O‘zbekiston faxriy donori”
ko‘krak nishoni bilan taqdirlanadi va shunga 
monand ravishda unga tibbiy yordam ko‘rsatish bo‘yicha, dori-darmonlar 
sotib olish, kommunal xizmatlar uchun to‘lovlar, sanatoriya-kurort 
davolanishi va shu kabi imtiyozlar beriladi. 
Donorlarni ko’rikdan o’tkazish
. 
Donorlarni tanlab olish, 
olinayotgan qon va uning tarkibiy qismlarining zararsizligi, yuqori 
faolligi va samarasini ta'minlab berishga qaratilgan yagona tibbiy 
mezonlar asosida amalga oshiriladi. Har bir donor qon topshirishdan oldin 
ko‘rikdan o‘tishi lozim. Uning kasalliklari haqida ma’lumot olinadi, qon 

---

O’quv qo’llanma 
42 
topshirishga to‘g‘ri kelmaydigan holatlarni aniqlash va qon bilan biror 
kasallikni qo‘zg‘atuvchi infeksiya o‘tishini istisno qilish uchun 
sinchkovlik bilan tibbiy ko‘rikdan o’tkaziladi. Donor qonining serologik, 
virusologik va bakteriologik tekshiruvlari o‘tkaziladi. 
Klinikada transfuziologiya ishining muvaffaqiyatli olib borilishi 
qon va uning tarkibiy qismlari bilan birgalikda yuqumli kasalliklarning 
(OITS, В va C gepatitlar, sifilis, sitomegalovirus infeksiyasi va boshqalar) 
o‘tib ketishi xavfini kamaytiradi.