K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
151
Agar probirkada eritrosit
agglutinatsiyasi kuzatilsa, bunda mayda
laxta (qum) bo‘lib yorug‘lik fonida ko‘rinadi yoki butunlay suyuqlik bilan
to‘ladi, bu esa donor va retsipiyent qoni mos emasligini bildiradi.
Agar probirkada bir tekisda bo'yalgan suyuqlik bo‘lsa, unda
agglutinatsiya yo‘q va probirka to‘nkarilganda yengil chayqaladi va o‘z
holiga qaytadi, bu qon donor va retsipiyent qoni D rezus antigenga mos
keladi.
10% li jelatin eritmali sinama
: probirka ichiga 2 tomchi bemor
qonidan tomiziladi, bir tomchi donor eritrositi, 10% li jelatin eritmasidan
2 tomchi tomiziladi. Probirka +46-48°C suv hammomiga 10
minutga
joylashtiriladi. Vaqt tugagunga qadar probirka ichiga izotonik eritma
NaCl 5 ml miqdorda 1-2 marta to‘nkariladi, keyin mikroskop ostida yoki
ko‘z bilan yorug‘likka qaratib ko’riladi.
Agar suyuqlik fonida agglutinatsiya qum holida ko‘rinsa, qon mos
emas. Agar suyuqlik probirka ichida bir xil bo‘yalgan bo‘lsa va
to‘nkarilganda yengil loyqalanib o‘z holiga qaytsa, qon mos keladi. Rezus
antigen D ga moslik sinamasini o‘tkazganda shuni nazarda tutish kerakki,
agar rezus manfiy bemor qoniga rezus musbat qon quyilsa, bu holat faqat
bemor qonida rezus antitanacha bor bo‘lganda kuzatiladi.
Bu sinamalar o‘tkazilgandan so‘ng 3 marta biologik sinama
o‘tkaziladi. ABO tizimi rezus-antigen D dan tashqari,
boshqa guruh
tizimlarining antigeni va rezusi qonning mos kelmasligiga olib kelishi
mumkin.
Bu
shunday
holatlarda
kuzatilishi
mumkinki,
sensibilizatsiyalashgan bemorga qon quyilganda antigenga nisbatan
antitanacha bo‘lganda kuzatiladi.
Bemor va retsipiyent qoni mos kelmaganda, laboratoriya sharoitida
Kumbsning bilvosita sinamasi ekspress usul bilan o’tkaziladi
(antiglobulin zardob orqali bajariladi).
Transfuziya va akusherlik anamneziga ega bo’lish, moslik
sinamasini o‘tkazish, sensibilizatsiya bo‘lgan
bemorning kasalligiga
javob bo‘lib xizmat ko‘rsatadi. Ko‘pchilik izoimmun antitanacha shu usul
bilan topiladi. Masalan, qondagi ABO tizim va rezus-antigen D.
Qon quyishning istisno holatlarida 3 marta yuvilgan O(I) guruh
eritrositlari
boshqa
guruh
retsipiyentlariga
quyiladi,
faqat
gemokomponent miqdori qat’iy chegaralangan bo’lishi kerak.
Bu donorning O(I) guruhdagi antitanacha, anti-A (II) ayrim paytda
o‘zida immun xususiyatiga ega bo‘lib, faol holatda boshqa guruhli
retsipiyent qonidagi eritrositlarni gemolizga uchratishi bilan bog‘liq.
O’quv qo’llanma
152
Bundan ko‘ra plazmadan tozalangan va yuvilgan muzlatilgan (bankdagi
qon) eritrositni quyish yaxshi natija beradi.
Rezus musbat bo’lgan yangi tug‘ilgan chaqaloqlarga,
gemolitik
kasalligi bo‘lganlarga rezus manfiy eritrositlami quyish maslahat beriladi.
QQS yoki QQBda individual donor tanlovi o‘tkazilganda
davolovchi shifokor gematransfuziyadan oldin bemor va donorning qon
guruhini yana bir bor tekshiradi, transfuziya qilishdan oldin moslik
sinamasining barchasini o‘tkazadi. Qon quyuvchi shifokor bemorning
kasallik tarixi, gematransfuziya bayonnomasini yozishi shart:
-
gematransfuziya
boshlangan vaqt;
-
har bir qon flakonida passport ma’lumotlari (F.I.SH., qon guruhi,
rezus mosligi flakonda ko‘rsatilgan raqam, qon tayyorlangan sana, qon
tayyorlangan muassasa) bo‘lishi shart;
-
bemor qoni tegishliligi to‘g‘risida nazorat natija yozib qo‘yiladi
(zardob raqami seriyasi ko‘rsatiladi);
-
donor qoni tegishliligi to‘g‘risidagi nazorat natija yozib qo‘yiladi
(zardob raqami seriyasi ko‘rsatiladi);
-
ABO tizimi bo’yicha moslik sinamasi natijalari;
-
Rh-Hr tizimi o‘tkazilgan usul va sinama natijasi yozib qo’yiladi;
-
biologik sinama natijasi;
-
tranfuziya tugatilgan vaqt ko‘rsatiladi.
Gematransfuziya tugagach bemor to‘g‘risidagi (tana harorati,
AB, siydik miqdori va rangi) kasallik tarixiga yoziladi.
Plazma quyayotganda qonda o‘tkaziladigan
hamma sinamalar
o‘tkaziladi. Bular ham yuqorida ko‘rsatilganidek bajariladi. Lekin bunda
donorning plazmasi eritrositi olinadi. Qon quyish bayonnomasi ham
xuddi qon quygandagi kabi to‘ldiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
