Samarqand davlat tibbiyot instituti

Rezus-mansublikni aniqlashning laboratoriya usullari 
Bemor qonining laboratoriya sharoitida rezus- mansubligini 
aniqlash uchun to‘rtta asosiy usuldan foydalaniladi. 
a). 
Tuzli muhitda agglutinatsiyani aniqlash usuli.
 
Bunda tarkibida 
to’liq 
anti-rezus 
antitanachalari 
mavjud 
maxsus 
zardoblardan 
foydalaniladi. Tarkibida 2%lik eritrositi bo’lgan natriy xloridining 
izotonik eritmasi probirkada antirezus zardobi bilan aralashtiriladi. 
Probirkalar 1 soatga 37°C haroratda termostatga qo'yiladi. Shundan so’ng 
probirka tubiga tushgan cho'kindilar lupa yordamida kuzatilib, shakliga 
qarab tekshiruv natijasi qayd etiladi. Bunda musbat natijada (Rh+) 
cho'kindi o‘ziga xos ipsimon yoki donachasimon naqshlarni hosil qiladi. 
Manfiy natijada esa (Rh-) cho‘kindi probirka tubiga bir tekis bo’ lib yotadi 
va to‘g’ri chizmali doirasimon ko‘rinish hosil qiladi (7- rasm). 
7-rasm, 
Natijalar.
 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
69 
b) 
Jelatinli muhitda agglyutinatsiyani tekshirish usuli. 
Probirkaga bir xil miqdorda tekshiriladigan eritrositlar, anti - rezus 
zardobi va 10%li jelatin eritmasi solinadi. Probirkalar 45 - 48°C haroratda 
inkubatsiyalanadi, so‘ngra unga o’n marta ko’p fiziologik eritma 
qo’shiladi. Probirka 2-3 marta teskari qilinib, so‘ng olingan natija 
ko‘rinadigan agglyutinatsiyaga qarab baholanadi. 
v) 
Bilvosita antiglobulin sinamasi (Kumbs sinamasi).
 
Bu sinama 
eritrositlarning 
auto- 
va 
izoantigenlariga 
nisbatan 
noto‘liq 
antitanachalarni aniqlashda o‘ta sezuvchan sinama hisoblanadi. Undan, 
qoidaga ko‘ra boshqacha usullardan foydalangan holda qon rezus-
mansubligini aniqlash bo'yicha o‘tkazilgan tekshirishlardan noaniq yoki 
noto‘g'ri natija olinganida, to‘g’ri va to’liq ma’lumot olish uchun 
foydalaniladi. 
Ushbu 
sinama 
antiglobulin 
zardobidan 
(AGZ) 
foydalanishga asoslangan. 
Rezus-musbat eritrositlarga noto‘liq anti-Rh antitanachalari bilan 
ishlov berishda ularning AGZga nisbatan o‘ralib qolishi (sensibillanish) 
kuzatiladi. Bunda AGZ globulinga nisbatan antitanachaga ega bo’lganligi 
sababli sensibillangan eritrositlarning agglutinatsiyasini yuzaga keltiradi. 
Probirkaga antirezus zardob va fiziologik eritma bilan yuvilgan 
eritrositlar tomiziladi; 1 soat davomida termostatga 37°C haroratga 
qo‘yiladi, keyin eritrositlar obdon yuviladi. Reaksiyaning keyingi 
bosqichi tekis yuzada o’tkaziladi. Bunda eritrosit suspenziyasi tomchilari 
teng miqdordagi antiglobulin zardobi bilan aralashtiriladi va natija 
baholanadi. Bunda agglyutinatsiyaning mavjudligi tekshirilayotgan qon 
namunasi rezus-musbat ekanligidan dalolat beradi. Agarda agglutinatsiya 
mavjud bo’lmasa, tekshirilayotgan qon rezus-mansubligi manfiy 
hisoblanadi.