Samarqand davlat tibbiyot instituti

11. Trombositlar konsentratini quyish 
1.
Trombositlar konsentratining xarakteristikasi. 
2.
Trombositlar konsentratining transfuziyasiga ko‘rsatmalar va 
qarshi 
ko’rsatmalar. 
3.
Trombositlar konsentratini transfuziyasining samaradorlik 
tamoyillari. 
4.
Trombositlar konsentratini profilaktik transfuziyasi. 
5.
Trombositlar konsentratini quyish shartlari. 
Keyingi 
yillarda 
trombositlar 
konsentratini 
qon 
tizimi 
kasalliklaridan aplastik anemiyada, suyak iligi transplantatsiyasi 
o’tkazishda davolash dasturining zaruriy sharti bo’lib qoldi. Trombositlar 
konsentratini quyish “himoyasi” ostida davomli agranulositoz va 
trombositopeniyaning oldindan rejalashtirilgan davri bilan ilgari mumkin 
bo’lmagan intensiv kimyoterapiya kurslari o‘tkaziladi. 
 

---

O’quv qo’llanma 
176 
11.1. Trombositlar konsentratining xarakteristikasi. 
450 ml hajmli konservatsiyalangan bitta doza qondan tayyorlangan 
standart trombositlar konsentrati 55xl0
9
/l dan kam bo’lmagan hajmdagi 
trombositlarni o‘z ichiga oladi. Shunday miqdor trombositlar 
konsenratining bitta birligi hisoblanadi, uni quyish retsipiyent tomirida 
aylanuvchi trombositlar miqdorini unda qon ketish belgilari bo‘lmaganda 
tana yuzasining 1,8 m
2
maydonida taxminan 5-10x10
9
/l ga oshiradi. 
Shunga qaramasdan bunday transfuziya qon ketishi bilan asoratlangan 
mielodepressiyali bemorlarda chuqur trombositopeniyada terapevtik 
jihatdan samarador bo’lmaydi. Trombositlar konsentratining terapevtik 
dozasi 50-70x10
9
/l dan kam bo‘lmagan trombositlarni tana vaznining har 
10 kg iga yoki 1 m
2
tana yuzasiga 200-250x10
9
/1 quyish aniqlangan. 
Shunday qilib, katta yoshdagi retsipiyentlarda trombositlarning 
zaruriy terapevtik miqdori 300-500x10
9
/1 ni tashkil qilishi kerak. 
Trombositlarning bunday miqdori bitta retsipiyentga 6-10 donordan 
tayyorlangan trombositlar konsentratini quyish yo‘li bilan olinishi 
mumkin (polidonor trombositlar konsentrati). Ushbu usulga muqobil usul 
bo‘lib trombositlar konsentratini bitta donordan refrijeratorli sentrifuga va 
yopiq plastiklardan qurilgan konteynerlardan foydalangan holda 4 karrali 
trombositferez yordamida tayyorlash usuli hisoblanadi. Bu holatda ushbu 
bitta donordan 300x10
9
/1 trombositlar olish mumkin. 
Optisistem usulini qo‘llash (avtomatik plazmoekstraktorlar va 
maxsus konteynerlar) leykositlarning kichik aralashmasi bilan 300xl0
9
/l 
dan ko’proq pulirlangan (polidonor) trombositlar konsentrati olish 
imkonini beradi. 
Trombositlarning ancha ko’p miqdorini (800-900xl0
9
/l) bitta 
bemorda qonning doimiy oqimida avtomatik tartibda ishlaydigan qon 
hujayralari separatorlari yordamida olish mumkin. 
Sanab o'tilgan bar qanday usullar bilan olingan trombositlar 
konsentratida eritrositlar va leykositlar aralashmasi ishtirok etadi. Bu 
bilan bog’liq holda retsipiyentlarda trombositlar konsentratlarini 
kiritishda yoki refraktorlikda reaksiyalar paydo bo’lganida eritrositlarni 
va ayniqsa leykositlarni yo‘qotish zarur. Shu maqsadda monodonor 
trombositlar konsentrati 3 minut davomida yumshoq sentrifugalashga 
(178 d) tortiladi. Bu usul trombositlar konsentratida mavjud bo‘lgan 
deyarli 96% leykositlarni “yuvish”ga imkon yaratadi, lekin afsuski bunda 
20%ga yaqin trombositlar yo'qotiladi. Hozirgi paytda retsipiyentga 
trombositlar konsentratlarini bevosita quyish vaqtida leykositlarni 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
177 
ajratuvchi maxsus filtrlar bor, bu trombositlar bilan almashuvchi davolash 
samaradorligini oshiradi.