Samarqand davlat chet tillar instituti tarjimonlik fakulteti



Download 494 Kb.
bet14/24
Sana18.02.2023
Hajmi494 Kb.
#912610
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   24
Bog'liq
c63e7592-0fad-44b8-996e-ed6ad977ec14

Birinchi muammo sifatida, she’riy nutqning kishilarga nima uchun kerakligi, nega “normal” bo’lgan til yetishmasligi va nega har bir madaniyat rivojlanishida she’riyat mavjud bo’lishi qaraladi. Oddiy javoblar (masalan, she’rlar bilan gapirish chiroyli) mumkin, lekin ular oldimizda turgan muammoni yecha olmaydi, aslida esa uni ta’kidlab o’tadi. Oddiy bo’lsa ham barchasi “go’zallik”da

28


deb tan olsak hamki, baribir nima sababdan shunday “chiroyli” ekanligi noaniq bo’lib turadi.


Ikkinchi muammo shundan iboratki, tabiiy nutqning ifoda vositalarini haqiqiy badiiy nutqnikidan ajratib qo’yish qiyin masala. Badiiy nutq muammolari bo’yicha ancha obro’li mutaxassis V.P.Grigoryev, ensiklopedik maqolasida bu haqida to’xtalib o’tgan: “U yoki bu bosqichdagi ijodiy xarakter har qanday “tirik” nutqni ajratib ko’rsatadi, uning badiiy nutq bilan zid qo’yilishi badiiy asarlarda faqatgina tilning mazmundor qo’llanishi, chuqur funksiyasi planida yuzaga keladi. Badiiy nutq uchun uzluksiz ravishda qo’llanuvchi tilning estetik (poetik) funksiyasi xosdir. U muallif fikrining timsoli vazifalariga qaram va boshqa nutq ko’rinishlarida u to’satdan kamdan-kam holatlarda paydo bo’ladi. Bu shunday minimal matnlarda, masalan, badiiy nutqni farqlaydi, va ularga maqollar, tez aytishlar, topishmoq kabilar kiradi. Oddiy aloqada ularning tasvirlanadigan hodisalari, shunungdek, alohida aforizmlar obrazliligi, ba’zi-bir “qanotli so’zlar”, “bonmo” (o’tkir iboralar) va boshqa so’z o’yinlarini farqlaydi. Lekin, aniq qilib badiiy nutqni chegaralaydi va, masalan, gapga chechanlik notiqlik san’atida mavjud bo’lishi dargumon.” [26; 322-323-betlar]

Qisqacha qilib aytganda, muammo shundan iboratki, oddiy tilimizda badiiylik elementlari ko’proq yoki kamroq tasadduf bilan yuzaga keladi va yo’naltirilgan xarakterni tashib yurmaydi. She’riy nutqda esa oddiy til yo’naltirilgan va doimiy shakliga o’zgaradi. Shunday bo’lsa ham deformatsiya usuli bir-biriga mos bo’lishi mumkin.




Uchinchi muammo - adabiyot foydalanadigan ko’plab usullarning ishlash mexanizmi unchalik tushunarli emas. Masalan, nima uchun bir necha bor takrorlangan so’z yoki ibora bir marta aytgandagidan ko’ra kuchliroq ta’sir qiladi? Nima uchun omadli metafora mantiqiy benuqson tezisdan ko’ra o’quvchining aql va yuragiga yetib boradi? Bundan tashqari, benuqson mantiqiy qurilishlar metafora ichki qonuniyatlari bilan bahslasha olmaydi. Metaforalar nazariyasi bo’yicha mashhur mutaxassis N.D.Arutyunova, shu munosabat bilan “Ivan Ivanovich Perepenko (N.V.Gogolning mashhur qissasi) ni “erkak g’oz” deb atashganda uning

29


dvoryanligini ko’rsatish uchun behudaga metrikaga asoslangan, bundan tashqari erkak g’ozni “metrik kitobda yozib bo’lmaydi, chunki erkak g’oz odam emas, balki qush” ekanligini zukkolik bilan payqaydi. [21; 8-bet] Nima uchun aniq metaforaga nisbatan bunday yordamga muhtoj xulosalar qilingan? Shu masalada katta hajmdagi adabiyot mavjud, lekin bu muammoning yechilishigacha hali ko’p vaqt bor.



Download 494 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish