Samarqand davlat arxitektura qurilish instituti

6. BO„SH VAQTDAN TO„G„RI FOYDALANISHNI O„RGATISH. 
Ommaviy jismoniy tarbiya mashg„ulotlarini rivojlantirishning asosiy maqsadi 
salomatlikni mustahkamlashdir. 
Harakatli, milliy va sport o„yinlari nafaqat dam olish vositasi, balki ular jismoniy, 
shuningdek aqliy rivojlanishi-ning va muhim betakror vositasidir. 
Turli-tuman harakatli mashg„ulotlar turli azolar, ayniqsa, o„pka faoliyatiga ijobiy 
tasir ko„rsatadi. Bu maqsadga eri-shishning eng tabiiy vositasi bu yugurishdir. CHunki 
yugurganda eng ko„p mushaklar xarakatga keladi. Ayni paytda tez yugirish terining 
bug„lantirish faoliyatini kuchaytiradi, natijada uglekislotalar va teri chiqindilari 
tanadan tezroq chiqib ketadi va bu esa salomatlikni mustahkamlashga yordam beradi. 
Harakatli mashg„ulotlar ovqat hazm bo„lishi va uyquga ham yaxshi tasir 
ko„rsatadi. Jismoniy mashqlar va ochiq havoda ko„proq bo„lishi modda almashuvini 
tezlashtiradi: ishlatilgan moddalarning ajralib chiqishi ovqat qabul qilish ehtiyojini 
paydo qiladi. 
Jismoniy mashqlarning insonning ruhiy va jismoniy holatiga tasirini ham qayd 
etish muhim. Harakat faolligi hordiq chiqarish va bo„sh vaqtni o„tkazish vositasi 
sifatida insonda osoyishta va yoqimlm kayfiyat uyg„otadi, inson o„zidan, 
atrofdagilardan, turmushdan qoniqish hissini tuyadi. Bunday ruhiy osoyish-talik 
jismoniy holatga ijobiy tasir ko„rsatadi. 
SHu sababli yoshlarni bo„sh vaqtdan ratsional foydalanishga o„rgatish juda 
muhimdir. 
Kross va estafetalar 

---

41 
Kross bu tabiiy sharoitda turli balandliklar, pastliklar va boshqa to„siqlardan oshib 
yugirishdir. Kross yoshlarni tez xarakatlanish, mo„ljalni to„g„ri olish, tabiiy to„siqlarni 
engish, o„z kuchini to„g„ri baholash va sarflash ko„nikmalarini tarbiyalaydi. 
Estafetalar guruxli musobaqa bo„lib, jismoniy mashqlarning turli ko„rinishlari 
(yutish, yugurish, suzish, va gimnastika, sport o„yinlari elementlarini o„z ichiga olgan 
sport turlari.) bo„yicha o„tkazilishi mumkin. U jismoniy mashqlarning bir ko„ri-nishi 
yoki bir necha ko„rinishlari kombinatsiyasi bo„yicha tashkil etilishi ham mumkin. 
Estafetalar bir jins vakillaridan iborat guruhlar yoki yigit va qizlardin iborat 
komandalar o„rtasida o„tkaziladi. 
Estafetalar yuqori emotsianallik bilan ajralib turadi, ishtirokchilar katta jismoniy 
va ruxiy zo„riqish oladilar. SHuning uchun estafetalarga malum jismoniy 
tayyorgarlikka ega yigit va qizlar jalb etiladi.