Samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti

3 .“ IQTISODIYOT NAZARIYASI ”
fanidan izohli - lug’at - GLOSSARIY


Абсолют рента (абсолют рента, absolut rent) – Қишлоқ хўжалигида ерга бўлган хусусий мулкчилик монополияси натижасида вужудга келиб, барча турдаги ерлардан олинадиган рента. Ижарага берилган ердан фойдаланганлик учун тўловлар.
Абсолют (мулоқ) устунлик (абсолютные преимущество, absolute advantage) – Бир мамлакат ўз маҳсулотларини бошқа мамлакатга нисбатан самаралироқ ишлаб чиқара оладиган вазиятда вужудга келадиган ҳолат.
Абсорбация (абсорбация, absorbent) – Ялпи ички маҳсулотнинг мазкур мамлакатдаги уй хўжаликлари, корхона ва давлатга реализация қилинган қисми.
Аванс (аванс, advance) – Корхонанинг бажариладиган иши, ўтказиладиган мол-мулк, кўрсатилган хизматлар ва бошқалар учун тўланадиган тўловлар ҳисобига берадиган ёки пул ўтказиш йўли билан амалга ошириладиган дастлабки пул сўммаси ёки бошқа пуллик қиймат. Аванс кредит шартларида кўрсатиб берилганда мажбурий бўлиб, у шартнома (контракт)да келишилган сўмманинг 10-40 %ини ташкил этади. Мажбуриятлар бажарилмай қолган тақдирда аванс қайтарилиб берилиши керак.
Автоматлаштириш (автоматизация, automation) – Машиналар, механизмлар, ускуналар ёрдамида инсон иштирокисиз фақат унинг назорати остида ишлаб чиқариш, бошқариш ва жамият функцияларини амалга ошириш, абсолют кам ишчилар иштирокида механик операцияларни бажариш.
Авторитарм (авторитарис, avtoritaties) – Обрў, нуфус, хўжаликни бошқариш усули, якка шахснинг хўжаликни ўз таъсири, ташкилотчилиги, шижоати ва хўжаликни яхши билиш асосида бошқариш.
Агент (агент, agent) – Юридик ёки жисмоний шахс бўлиб, фирманинг ҳисобидан ёки унинг номидан унинг хизматчиси бўлмай туриб ҳам, бошқа шахснинг (принципиалнинг) топшириғи бўйича операцияларни амалга оширувчи шахс.
Аграр муносабатлар (аграрные отношения, agrarian relations) – Ерга эгалик қилиш, тасарруф этиш, ундан фойдаланиш ва ишлаб чиқариш натижаларини ўзлаштириш жараёнида вужудга келадиган муносабат.
Аграр сиёсат (аграрная политика, agrarian policy) – Давлатнинг аграр муносабатлар (қишлоқ хўжалиги) соҳасидаги фаолияти бўлиб, у аграр масалаларни, қишлоқ хўжалигини, ер мулкчилигини ва ҳакозоларни ривожлантириш йўллари ҳақидаги масалаларни ҳал қилишга қаратилган иқтисодий сиёсат.