Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

16 

 
buyon tajribali mutaxassis To’raxon Jo’raxonovich Hoshimov boshqarib kelmoqda 
va bu ish o’z samarasini bermoqda. 
A.Raxmatullayev 
(1997) 
va 
A.Raxmatullayev, 
X.Xusainov, 
M.Raxmatullayeva (1998) «Samarqand shahri havosining ekologik holati» va 
«Samarqand shahridagi ekologik vaziyat» maqolalarida atmosfera havosining 
ifloslanish holatini tahlil qilganla. Ularning fikricha shahar havosini ifloslanishida 
birinchi o’rinda avtomobillar turgan va havodagi iflos gazlarning 70%-80%ga 
yaqini 
avtomobillar 
bilan 
bog’liq ekan. Shahar avtoinspeksiyasining 
ma’lumotlariga ko’ra, faqat 1997 yilda shaharda 75 mingdan ortiq shaxsiy 
avtomobillar mavjud bo’lgan, agar ularga davlat tasarrufidagi avtomobillar 
qo’shilsa, ularning soni 100 000 dan oshib ketar ekan. 
O’sha davrda shaharda havo tarkibini kuzatish uchun to’rtta post bo’lgan va 
havodan ikki marta namuna olingan hamda gidrometerologiya laboratoriyasida 
tahlil qilingan. 1996 yilgi ma’lumotlarga asosan is gazining shahar havosidagi 
miqdori ruhsat etilgan me’yordan (REM) 1,5-2,0 marta, ko’chalar atroflarida esa 
3,0-3,5 marta ko’p bo’lgan. Bundan tashqari azot oksidi 1,5-1,8, formaldegid 1,6-
2,0 marta oshganligi kuzatilgan. Ushbu ifloslanishning oldini olish uchun, 
o’zlarining quyidagi takliflarni kiritishgan: 
-
Mashinalarni gaz bilan yurishga o’tkazish; 
-
Yashil 
maydonlarni 
ko’paytirish, serqatnov ko’chalardan «yukni» 
yengillashtirish, bir-biri bilan kesishmaydigan yo’llar qurish va hokozolar. 
T.D.Djumaboyev (1996) Samarqand viloyati shaharlari va ularning atrof 
muhitga ta’sirini tahlil qilib, ular orasida Samarqand shahridagi avtotransportning 
atmosfera 
havosining 
ifloslanishiga 
ta’siri ulkan ekanligi tavsiflanadi. 
Avtomobillarning tashqi muhitga chiqaradigan chiqindilarining miqdorini 
kamaytirish uchun ularni tabiiy gaz bilan ishlashga o’tkazish va boshqa 
ifloslantiruvchi avtoxo’jaliklarni shahar tashqarisiga chiqarishni taklif etadi. 
T.Jumaboyev (1997,1998) «Samarqand shahri havosining ifloslanishi va uni 
muxofaza qilish muammolari» va «Zarafshon havzasi shaharlarining funksional 

---