Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
 
O`zgaruvchan harajatlar. 
O`zgaruvchan harajatlar mahsulot birligi o`zgarishi bilan o`zgarib boradigan harajatlar. Masalan, A 
mahsulotni ishlab chiqarishga sarflanadigan xom-ashyo harajatlari 5$. Bu shuni anglatadiki, 2 birlik 
mahsulot uchun (2x5) 10$ sarflanadi. O`zgaruvchan harajatlarga boshqa misol sifatida bevosita mehnat 
uchun ish haqi, sarf-harajatlarni ta`minlanishi, yoqilg`I harajatlari vas afar harajatlarinin keltirish mumkin.
NA`MUNA: 10.2 
10.1 na`munadagi vaza ishlab chiqaruvchi mahsulot ishlab chiqarish uchun AB xom-ashyo sarflaydi. Bir 
birlik vazani ishlab chiqarish uchun sarflanadigan AB xom-ashyo harajatlati 12$. Quyidagi jadval ishlab 
chiqaruvchining turli darajadagi faoliyatda talab qilinadigan bir birlik mahsulotga sarflanadigan va 
umumiy o`zgaruvchan harajatlarni ko`rsatadi. 
Mahsulot (vazalar soni) 
Bir 
birlik 
mahsulotga 
to`g`ri 
keladigan 
o`zgaruvchan harajat, $ 
Umumiy 
o`zgaruvchan 
harajatlar, $ 
100 
12 
1200 
200 
12 
2400 
300 
12 
3600 
400 
12 
4800 
 
Korxonaning umumiy ishlab chiqargan vazalari hamda Umumiy o`zgaruvchan harajatlari orasidagi 
munosabat quyida keltirilgan: 

---

170 
O`zgaruvchan harajat mahsulot birligi ko`paygani sari oshishda davom etadi. Umumiy mahsulot 
yoki ishlab chiqarish hajmi oshar ekan umumiy o`zgaruvchan harajatlar ham oshadi. Faoliyatning har 
bosqichida qo`shilgan har bir mahsulotga mos ravishda umumiy qo`shilgan o`zgramas harajat ham oshib 
boradi. Chunki, faoliyatning hamma darajasidagi mahsulot birligiga to`g`ri keluvchi 12$ qiymat 
o`zgarmay qoladi. Boshqa tomondan, umumiy o`zgaruvchan qiymat ishlab chiqarish kabi oshib boradi. 
Ishlab chiqarishning nol qiymatida o`zgaruvchan qiymat ham nolga teng.
24