Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

180 
13 MA’RUZA.MODDIY, MEHNAT HAQI VA USTAMA XARAJATLARI HISOBI. TAYYOR 
MAHSULOT VA UNING SOTILISHINI HISOBGA OLISH
Reja: 
1.
 
Xarajatlarni turkumlash 
2.
 
Ishlab chiqarish xarajatlarining dastlabki va yig‘ma hisobi 
3.
 
Turli mulk shakllari mavjud sharoitda xarajatlarni hisobga olishtannarx 
hisoblashishning usullari 
4.
 
Moddiy, mehnatga haq to‘lash hamda ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalar bo‘yicha 
xarajatlar hisobi 
5.
 
Ishlab chiqarish tannarxiga qo‘shiladigan boshqa xarajatlar hisobi 
6.
 
Yordamchi va umumishlab chiqarish xarajatlarining hisobi 
7.
Yaroqsiz mahsulot (ish, xizmat)lar va nobudgarchiliklar, kelgusi dav r 
xarajatlari hisobi
8.
 
Tugallanmagan ishlab chiqarishni baholash va hisobga olish 
9.
 
Tayyor mahsulot va uning sotilishini hisobga olish 
Tayanch so‘z va iboralar: x
arajatlarni turkumlash, maxsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar, 
bevosita xarajatlar, bilvosita xarajatlar, xarajatlarining dastlabki va yig‘ma hisobi, davr xarajatlar hisobi, 
tayyor mahsulotlar, bajarilgan ishlar va ko’rsatilgan xizmatlar va ularning axamiyati, tayyor mahsulotlarni 
sotish, tayyor mahsulotlarni baholash, tayyor mahsulotlarni omborxonaga qabul qilishda hisobi, tayyor 
mahsulotlarni jo’natish, sotish 
Xarajatlar hisobi buxgalteriya hisobi vazifalaridan kelib chiqib quyi, elementlar bo‘yicha 
guruhlanadi: Mahsulot ishlab chiqarish xarajatlarining guruhlanishi 
Gurhlanish turi 
Xarajat turlari 
Ishlab chiqarish jarayonidagi iqtisodiy o‘rniga qarab 
Asosiy va doimiy 
Tarkibiga qarab 
Kompleks va bir elementli 
Tannarxga o‘tkazish usuliga karab 
To‘g‘ri va egri 
Ishlab chiqarish hajmiga karab 
O‘zgaruvchan va o‘zgarmas 
Yuzaga kelishiga karab 
Doimiy va bir vaqtli 
Ishlab chiqarish jarayonida ishtirok etishiga karab 
Ishlab chiqarish va tijorat 
Samaradorlikka karab 
Samarali va samarasiz 
Xarajatlar tarkibi O‘zbekiston Respublikasida «Mahsulot (ish va xizmat)l chiqarnsh va sotish
xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalar shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom»da 
belgilab kuyilgan. Ushbu Nizomga muvofiqxarajatlar ikki turga bo‘linadi;