Самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ветеринария факултети

Ўтнинг чиқарилиши. 
Ҳайвон овқат емай турган пайтда ўт 
йўлининг ўн икки бармоқ ичакка очиладиган жойидаги сфинктер ѐпиқ 
бўлганлиги сабабли ўт суюқлиги ичакка чиқмай туради. Бу вақтда ўт ўт 
пуфаги ва кенг диаметрли ўт йўлларида тўпланиб боради. Ҳайвон овқат 
еганидан 5-10 минут ўтиши билан ичакка ўт чиқарила бошлайди ва ўт 
чиқарилиши 6-8 соат давом етади. Ичакка дастлаб пуфак ўти чиқарилади, шу 
сабабли ичакка чиқарилаѐтган ўтнинг биринчи порсиялари қорамтир ва 
бирмунча қуюқ бўлади. Пуфак ўти чиқиб бўлиши билан жигар ўти чиқа 
бошлайди. Шунинг учун кейинги ўт порсиялари оч сариқ рангли ва бир оз 
суюқроқ бўлади. Қишлоқ хўжалик ҳайвонларининг ўти бир оз суюқроқ 
бўлади. Қишлоқ хўжалик ҳайвонларининг ўт чиқариши бир текисда 
бўлмасада, узлуксиз давом етиб туради ва шу жиҳатдан итларнинг ўт 
чиқаришидан фарқ қилади. Чунки қишлоқ хўжалик ҳайвонларининг ичаги 
одатда ҳеч бўш бўлмайди, ҳазм жараѐнлари тўхтовсиз содир бўлиб туради. 
Ўтнинг чиқарилиши ҳайвон озиқланаѐтганда кескин кучайиб, оч қолганида 
озми-кўпми сусаяди. Сутка давомида итлар ўртача 250-300 мл, қўй ва 
ечкилар 1,0-1,5 л гача, қорамоллар 7,0-9,5 л, чўчқалар 2,4-3,8 л, отлар еса 6,0-
7,2 л ўтни ўн икки бармоқ ичакка чиқаради. 
Ўтнинг ҳосил бўлиши ва ўн икки бармоқ ичакка чиқарилишига бир 
қанча омиллар таъсир кўрсатади. Жумладан, ўт ҳосил бўлиши ҳайвонларнинг 
ѐши ва истеъмол қиладиган озиқаларнинг хилига боғлиқ. П.Т.Тихоновнинг 
маълумотларига қараганда ўт ўн икки бармоқ ичакка мунтазам равишда 
чиқиб турганида ўт ҳосил бўлиши ҳам анча жадал кечади. 
Ўт чиқиши ҳайвонларнинг индивидуал ривожланиш даврида ҳам 
ўзгариб туради. Жумладан, бузоқлар ҳаѐтнинг биринчи уч ойида ўт ҳосил 
бўлиши аста-секин кучайиб боради, шундан кейин еса бундай қонуният кўзга 
ташланмайди. Нон, сут ва гўшт истеъмол қилганда меъда ширасининг 
ажралиши бу озуқаларни еганда қандай ўзгармаган бўлса, ўтнинг ҳосил 
бўлиши ва чиқарилиши ҳам ўшанда й ўзгаради.

---

120 
Ўт ҳосил бўлиши ва чиқарилиши