Самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ветеринария факултети

Ўрта мия.
Узунчоқ миядан кейин варалий кўприги олдида жойлашиб, 
тўрт тепалик, қизил ядро ва қора субстансия ўрта миянинг енг муҳим 
қисмларидир. Ўрта миядан икки жуфт бош мия нерви-кўзни 
ҳаракатлантирувчи ва ғалтак нерви бошланиб, кўз мускуллар фаолиятини 
бошқаради 
Тўрт тепаликнинг олдинги икки дўмбоғида ѐруғлик нурига боғлиқ 
равишда кўз қорачиғини торайтирувчи ва кенгайтирувчи, кўз олмасини 
ҳаракатга келтирувчи марказ жойлашган 
Қора субстансияда ҳаракатни бошқарувчи нерв ҳужайралари жойлашган. 
Қизил ядро М.Н.С.сининг барча қисмлари билан боғланган енг муҳим 
ҳаракат марказидир. Қизил ядрода гавдани тўғри вазиятда тутиш, 
мускулларни уйғунлашиб ҳаракатлантирадиган марказ жойлашган. Уни 
шикастланиши ѐки узунчоқ мия билан алоқасини бузилиши десеребрасион 
ригидликга олиб келади. Ўрта мия тоник рефлексларни бошқариб, мия тўрт 
тепалиги юқорисидан кесилиб, ўрта мияси сақланса, бундай ҳайвон бир 
қанча вақтдан сўнг бошини, сўнгра бутун танасини кўтариб, оѐққа туриб 
табиий вазиятига ега бўлади. Бу рефлекслар лабиринтлар, бўйин мускуллари 
ва гавданинг тери юзасидаги ресепторлари иштирокида рўѐбга чиқади. 

---

506 
Мияча.
Узунчоқ мия устида жойлашиб уч бўлакдан иккита ярим шар 
ва ўртадаги тоқ чувалчангдан иборат. Мияча ўтказувчи йўл вазифасини 
бажарувчи уч жуфт тузилма орқали ўрта мия, варалий кўприги ва узунчоқ 
мия билан туташиб, мияча варалий кўприги ѐрдамида катта ярим шарлар 
билан боғланган. Миячанинг аҳамияти уни тўлиқ ѐки қисман организмдан 
олиб ташлаб, уни турли қисмларига таъсир бериб, организмдаги ўзгаришлар 
ўрганилган. 
Агар мияча тўлиқ олиб ташланса мускуллар тонуси тўлиқ йўқолади, 
бўшашиб, атония ҳосил бўлади. Бундай ҳайвон тураолмайди, юраолмайди, 
мускуллар тонуси гоҳ кўтарилиб-гоҳ пасайиб, мускул тонуси ошганда улар 
таранглашиб ҳайвон бошини орқага ташлайди, олдинги оѐқлари чўзилиб бир 
қанча вақт ўтади. Мияча олинганидан 10-12 кун ўтиши билан мускуллар 
тонуси аслига қайта бошлайди. Лекин ҳайвон ҳаркати аслига қайтмай, пайма-
пай ҳаракат қилади, ҳаркатлари қўполлашади, юрганида чалишади ѐки 
оѐқини баланд кўтариб ташлайди, гандираклаб, тез-тез йиқилиб атаксия 
ривожланади. Тана ва бош мускуллари титраб, ҳайвон тинч туролмайди, 
олдинга, орқага, ўнгга, чапга тебраниб буни