Samadova zarnigoraning jismoniy madaniyat nazriyasi va metodikasi fanidan mustaqil ishi

Bolalar sporti. Bolalar sport faoliyati darsdan tashqari vaqtda amalga oshiriladi. O’quv fani sifatida umumta’lim maktablari o’quv rejalari va dasturlariga qisman kiritilgan va maktabda sinfdan tashqari ishlar, maktabdan tashqari muassasalardagi mashg’ulotlar shaklida alohida ahamiyat kasb etadi, ko’ngilli tarzda yo’lga qo’yiladi.
Sportning xarakterli alomatlarining barchasi bir butun bo’lib, bolalar sportida o’z aksini topgan. Uni bolaning darsdan tashqari faoliyatining turli ko’rinishi deb belgilash ham, maxsus tayyorgarlik, musobaqalarda qatnashish yoki o’zidagi mavjud imkoniyatlarini xisobga olgan holda, oldindan belgilangan optimal harakat qobiliyatlarini rivojlantirish jarayoni, deb qarash ham mumkin. Bolalar sporti ularning yoshi bilan chegaralangan, maxsus tayyorgarlikka kirishishga ruxsat berilgan muddatdan to umumta’lim maktabini bitirgungacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi.
Yoshlar sporti. Bu tushunchada aytarli qisqa mazmun ifodalangan. Uning chegarasi yoshga qarab o’smirlar, yoshlar sporti deb chegaralanadi. Yoshlar sporti o’z ichiga asosan katta maktab yoshidagi o’quvchilar, studentlarning birinchi kurslaridagilarni qamrab oladi. Bu ibora shartli xisoblanib, qizlarning ham ishtiroki nazarda tutiladi. Bu yoshdagilar sporti mamlakat katta sportining zaxirasidir. Maktab sporti shug’ullanuvchilarning yoshi va boshqa belgilariga qarab bolalar sportiga o’xshash. Farqi shundaki, bolalar sporti maktablar va maktabdan tashqari muassasalar orqali, maktab sporti esa faqat maktab o’quvchilari bilan maktab sport sektsiyalarida yo’lga qo’yiladi.
Sport jamiyatimiz jismoniy madaniyati uchun ko’rsatayotgan xizmatidan tashqari jismoniy tarbiyalash xizmatini xam o’zida mujassamlashtirgan. Sportda jismoniy tarbiyaning xususiy tomoni mujassamlashtiriladiki va jismoniy kamolotga erishishning pedagogik tizimi mutaxassislashtiriladi va sportchining tayyorgarligi deb nomlanadi.
Sog’lomlashtiruvchi jismoniy tarbiya. Jismoniy tarbiya tarkibiga davolovchi jismoniy tarbiya ham kiradi. U organizmning vaqtinchalik yo’qotilgan funksional imkoniyatlarini tiklashga ko’maklashadi. Sog’lomlashtirish jismoniy madaniyati davolash maqsadida ham keng ko’lamda foydalaniladi. Shu tur jismoniy madaniyati o’z oldiga organizmning vaqtinchalik yo’qolgan funktsional imkoniyatlarini tiklash (reabilitatsiya) maqsadini ham qo’yadi.
Jismoniy madaniyat gigienasi ish kuni davomida sog’lom turmush tarzi jismoniy madaniyatga zamin bo’lib xizmat qiladi. Organizmning kunlik funktsional holatini nazoratga oladi, lozim bo’lsa, uni yaxshilash tadbirlari (jismoniy madaniyat pauzalari, daqiqalari va boshqa aktiv yoki passiv dam vositalaridan foydalanish)ni yo’lga qo’yadi. Kundalik turmush va dam olish tartibi, ish kuni doirasiga kiritiladigan jismoniy tarbiya gigienasi organizmning joriy holatini yaxshilashga xizmat qiladi, ya'ni asosiy hayot faoliyati uchun qulay funksional “fan” shakllanishiga ko’maklashadi.