Saidova iroda alisherovna natyurmort ishlashda kompozitsiya qonun qoidalarining ilmiy ahamiyati

3.1.O’zbekistonda natyurmort janrida ijod qilgan rassomlar asarlarining o’ziga hos tomonlari.
O’zbekistonlik rassomlardan R.Axmedov, L.Salimjonova, G’.Abduraxmonov va boshqalar natyurmort janrida barakali ijod qilganlar. Natyurmort ishlashda bir - biridan rang va shaklan turli-tuman bo’lgan va jihatidan keskin farqlanadigan aniq rangli narsalar tanlab olinadi. Qo’yilgan natyurmortning barcha o’quvchilarga ko’rinarli bo’lishiga hamda yoritilishiga e’tibor berish zarur. Ma’lumki, yon tomondan yoritilganda narsalarning shakli, xajmi ravshan ko’rinadi, yorug’-soya munosabati aniqlanadi. Mashg’ulot avvalida natyurmort janri va unda ijod etgan mashhur rassomlar haqida qisqa bayon etiladi. Shundan keyin o’quvchilarga tasviriy san’at ashyolari xaqida: akvarel bo’yoqlar va mo’yqalam, qog’oz xususiyatlari haqida ma’lumot beriladi. Keyin natyurmortning chiziqli abrisi qalamda belgilanadi. So’ng, shakllarni bo’yoqlar bilan yengilgina tasvirlab chiqiladi. O’quvchilar bu jarayonda tasvirlash ko’nikma va malaka oshiradilar, mo’yqalamda ishlash malakalari takomillashadi. O’quvchilarda qo’l xarakatlari tezlashadi, ko’zlari bo’yoqlarning xillarini ajratishga moslashadi. Bu rassomlarning ijod namunalari bugun yurtimizdagi va xorijdagi muzey, galereyalarda saqlanadi. Ular nafaqat o’zbekistonlik, balki xorijlik san’at ixlosmandlari ko’nglidan ham joy olgan. O’zbekiston tasviriy san’atida yorqin iz qoldirgan rassomlarimiz talaygina. Chingiz Ahmarov, Ro’zi Choriev, Rahim Ahmedov, O’rol Tansiqboev, Akmal Ikromjonov va boshqa ko’plab mo’yqalam sohiblari shular jumlasidandir.
Rahim Ahmedovich Axmedov (1921.26.7, Toshkent - 2008.9.7) – rassom. Oʻzbekiston xalq rassomi (1961). Oʻzbekiston Badiiyot akademiyasi faxriy a’zosi (1997). Toshkent badiiy bilim yurti (1937–41) va Leningrad rassomlik, haykaltaroshlik va me’morlik institutida (1947–53) ta’lim olgan. 1953-yildan Toshkent teatr va rassomlik san’ati institutida oʻqituvchi, 1976-yildan professor Oʻzbekiston Rassomlar uyushmasi boshqaru-vi raisi (1965–84, 1992–94). A. asarlari chuqur psixologik ifodaliligi bilan ajralib turadi, ularda ichki kechin-malar, his-tuygʻular mohirona ifodalangan. Ijodini asosan portretlar chizish bilan boshlagan ("Qahramon ona", 1949, "Choʻpon", 1952, "Student qiz portreti", 1954 va boshqalar). Rassom yaratgan portretlar ("Ona oʻylari", "Keksa kolxozchi portreti", 1956; "Oʻzbek qizi portreti", 1958; "Qashqadaryolik ayol", 1959; "Mehnatda ham soldat", 1961; "Surxondaryolik ayol", 1962; "Muqimiy", 1968; "Nigora", 1971; "U. Tansiqboyev", 1972; "Lola portreti", 1979; "Nabi Rahimov", 1983; "Shuhrat Abbosov", 1987 va boshqalar) oʻzbek tasviriy san’atida portret janrining rivojiga katta hissa boʻlib qoʻshildi. Manzaralar ("Bahor", 1964, "Nahor. Oqtosh bahori", 1971 va boshqalar), natyurmortlar ("Natyurmort", 1954, "Natyurmort", 1965 va boshqalar) ham yaratgan. Turli sharoitlarda aks ettirilgan ayollar obrazlari ("Qoʻshiq", 1964; "Yanvar. 1924-yil" va boshqalar) ham jozibalidir. Asarlari Oʻzbekiston san’at muzeyi, Badiiy koʻrgazmalar direksiyasi, Sharq xalqlari san’ati muzeyi va boshqalarda saqlanadi. Asarlari 1948-yildan respublika va xalqaro koʻrgazmalarda namoyish etiladi. Hamza nomidagi Oʻzbekiston Davlat mukofoti laureati (1967). "Buyuk xizmatlari uchun" ordeni bilan mukofotlangan (1998).