Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

Angiotenzin 111 
A sp -A rg -V al-T yr-lle-H is-P ro
10.4-rasm.
A ngiotenzin II ning hosil boHishi
Angiotenzin I dan karboksidipeptidilpeptidaza fermenti ta ’sirida 
angiotenzin II (oktapeptid) hosil bo‘ ladi. Karboksidipeptidilpeptidaza 
angiotenzin I ning karboksil uchidan dipeptid His-Leu ni ajratadi. 
Bu ferment qon tomirlar endoteliysi membranasida mavjud, ayniqsa 
o‘pkada yuqori faollikka ega.
Angiotenzin II ning nishon to‘qim alari bo‘lib, silliq mushak 
hujayralari, buyrak usti bezi po‘stloq qismi hujayralari, nefron 
kanalchalari hujayralari hisoblanadi. Signal inozitolfosfat mexanizmi 
orqali uzatiladi.
Angiotenzin II qon tomirlari silliq mushaklarining qisqarishini 
chaqiradi va qon bosimini oshiradi. U eng kuchli tomir toraytiruvchi
2 9 2

---

modda hisoblanadi. Buyrak usti po‘stloq qism ida esa angiotenzin 
II va III aldosteron sintezini stim ullaydi. Buyraklarda angiotenzin 
II aldosteronga o‘xshab NaCl va suv reabsorbsiyasini kuchaytiradi. 
Bundan tashqari, u chanqoq hissini chaqiradi (10.5-rasm).
10.5-rasm.
Renin-angiotenzin tizim i yordamida hujayralararo 
suyuqlik va arterial bosimning (A B) boshqarilishi
Bo lm acha n a triy u re tik peptidi. Natriy uretik peptid (NUP) 
yurak bo‘ lmachasi kardiotsitlarida progormon holida sintezlanadi, 
qonda qisman proteoliz yo ‘ li bilan 28 ta aminokislotadan iborat 
bo‘ lgan va bitta disulfid bogki tutuvchi faol gormon — atriopeptin I 
ga aylanadi. Uning ikki uchidan ayrim aminokislotalar gidrolizlanib, 
20 ta aminokislotali va faolligi yanada yuqori boMgan atriopeptin II 
ga aylanadi.
Atriopeptinning sintezi magistral venalarda qon bosimi va qon 
hajmi ortganda stimullanadi. Vazopressin, aldosteron va angiotenzin 
nefron kanalchalarida birlamchi siydik komponentlarining reabsorb- 
siya tezligini o‘zgartirish orqali suv-tuz balansiga ta’sir qilsa, 
atriopeptin ulardan farqli ravishda buyrak koptokchalarida birlamchi 
siydikning hosil bo‘ lishiga ta’sir ko‘rsatadi: kiruvchi arteriolalar 
tonusini pasaytiradi, chiquvchi arteriolalar tonusini esa oshiradi. 
Natijada buyrak koptokchalari kapillyarlari bilan koptokchalar 
kapsulasi bo‘ shlig‘ i orasidagi gidrostatik bosim farqi ortadi, bu
293

---

esa filtratsiya tezligi oshishiga sabab bodadi. Shunday qilib, 
NaClning siydikdagi konsentratsiyasiga ta’sir etmagan holda NaCl 
va suvning ajralishi kuchayadi. Atriopeptinlaming yana bir o 'ziga 
xos ta’sir xususiyati shundaki, ular renin, aldosteron, vazopressin 
sekretsiyasini pasaytiradi, y a ’ni suv-tuz almashinuvini ¡dora etuvchi 
boshqa barcha mexanizm lami o‘chirib qo‘yadi.