|
Qaraqalpog'iston tibbiyot inustuti.
Kafedra: Normal Anatomiya.
Fan: Anatomiya.
Mavzu: Gipotalamus o'zaklari va ularning
klinik ahamiyati.
Fakultit: Tibbiy-profilaktika.
Guruh: 219-guruh.
Talaba: Nurmurotov Xumoyun.
Reja:
1. Gipotalamusning tuzulishi?
2. Gipotalamusning o'zaklari?
3. Gipotalamusning klinik ahamiyati?
Maqsadi.
● Gipotalamusda nerv hujayralarining 30 juftdan ortiq
toʻplamlari — yadrolari borligini.
● Gipotalamusda 30 dan ortiq o‘zaklar boiib, ulaming
shakli va hajmi haxil bo'lishini.
● Uchinchi qorincha (ventriculus tertius) oraliq miyaning
o‘rtasida ingichkasagital yorig‘ shaklida joylashgan bolib
oltita devori tafovutqilinadi.
Gipotalamusning tuzulishi.
GIPOTALAMUS (gipo... va yun. thalamos — xona,) gipotalamik soha —
miyadagi koʻruv boʻrtigʻining ostki qismi; unda vegetativ nerv
sistemasining markazlari joylashgan; gipofiz bilan uzviy bogʻlangan.
G.da nerv hujayralarining 30 juftdan ortiq toʻplamlari — yadrolari
bor. Shu nerv xujayralari vazopressin va oksitotsin degan hamda
gipofizdan chiqadigan neyrogormonlarni, shuningdek, gipofiz
taʼsirida gormonlarning ajralishini kuchaytiruvchi yoki susaytiruvchi
rilizing-omillarni hosil qiladi. Ular gipofizga taʼsir koʻrsatadi va uni
turli xil murakkab gormonlar ajratishga majbur etadi. G. t.-raning
salgina oʻzgarishini, organizmdagi qand, tuz, suv, gormonlar va b.
moddalar miqdorining andak boʻlsada, oʻzgarishini sezadigan
reseptorlar bilan taʼminlangan. G. moddalar almashinuvini, yurak-
tomir, ovqat hazm qilish, ajratish sistemalari va ichki sekresiya
bezlari faoliyatini, uyqu, sergaklik, x.ayajonlanish mexanizmlarini
boshqaradi. Nerv va endokrin sistemalar oʻrtasida aloqa bogʻlaydi.
Gipotalamus o'zaklari.
Gipotalamusda 30 dan ortiq o‘zaklar boiib, ulaming shakli va hajmi
haxil. Ular joylashishiga qarab uch qismga: bo‘rtiq osti sohasining
oldingi ma>doni (area hypothalamica anterior), bo‘rtiq osti
sohasining oraliq maydoo(area hypothalamica intermedia) va
bo‘rtiq osti sohasining orqa maydorv(area hypothalamica
posterior) boiinadi. Gipotalamusning nerv hujayraLr ssekret
ishlab chiqarish xususiyatiga ega boiib, neyrosekretor hujayralar
debataladi. Ulaming sekreti shu hujayralar tolalari orqali
gipofizga boradi. P ..o‘zaklami gipotalamusning neyrosekretor
o‘zaklari deyiladi. Ularga gipotai?musning oldingi sohasida
joylashgan ko‘ruv bo‘rtig‘i ustidagi o‘zak (nucleussupraopticus) va
bo‘rtiq osti sohasining qormcha atrofidagi o‘zagi
(nucleusparaventricularis) kiradi. Bu o‘zaklar hujayralari o‘siqlari
gipotalamo-gipo fizar dastani hosil qilib gipofizni orqa boiagida
tugaydi.
Gipotalamusni oraliqsohasida:
ravoqsimon o‘zak (nucleus
arcuatus), bo'rtiq osti
sohasining oldingimedial o‘zagi
(nucleus ventromedialis
hypothalami), bo‘rtiq osti
sohasiningdorsal o‘zagi (nucleus
dorsalis hypothalami), quyglch
o'zagi (nucleusinfundibularis),
kulrang tepalik o‘zaklari
(nucleus tuberales) joylashgan.
Bo‘rtiq ostming orqa hidlov
sohasida joylashgan juft
so‘rg’ichsunon tana(corpus
mamillare) diametri 0,5 sm
keladigan yumaloq oq moddadan
iborat.Oq moddaning ichida
kulrang modda, so‘rg‘ichsimon
tananing medial va
lateralo‘zaklan (nucleus
mamillaris medialis et lateralis)
joylashgan.
Gipotalamusning klinik
ahamiyati.
Uchinchi qorincha (ventriculus tertius) oraliq miyaning o‘rtasida
ingichkasagital yorig‘ shaklida joylashgan bolib (258-rasm), oltita
devori tafovutqilinadi. Uning lateral devorini ko‘ruv bo‘rtig‘ining
medial yuzasi, hamdasubtalamik sohaning hipotalamik egatdan
(sulcus bypothalamicus) pastdajoylashgan medial qismi hosil qiladi.
Uchinchi qorinchaning oldingi devorinioxirgi yaproqcha (lamina
terminalis), gumbaz ustunlari (columna fornicis) vaoldingi bitishma
(commissura anterior) hosil qiladi. Gumbaz ustunlari bilanko'ruv
bo‘rtig‘ining oldingi qismi o‘rtasida qorinchalar orasidagi
teshik(foramen interventriculare) joylashgan.Uchinchi qorinchaning
orqa devorini orqa bitishma (commissura cerebriposterior) va
yuganchalar bitishmasi (commissura habinularnm) chegara laydi.
Uning ostida o‘rta miyaning suv yo‘lini tirqishi yotadi. Orqa
devordaikkita chuqurcha: g‘urrasimon bez ustidagi chuqurlik
(recessus suprapinealis),hamda gurrasimon bez chuqurligi (recessus
pinealis) bor
Xulosa.
Ular gipofizga taʼsir koʻrsatadi va uni turli xil murakkab
gormonlar ajratishga majbur etadi. G. t.-raning salgina
oʻzgarishini, organizmdagi qand, tuz, suv, gormonlar va b.
moddalar miqdorining andak boʻlsada, oʻzgarishini
sezadigan reseptorlar bilan taʼminlangan..Bo‘rtiq ostming
orqa hidlov sohasida joylashgan juft so‘rg’ichsunon
tana(corpus mamillare) diametri 0,5 sm keladigan yumaloq
oq moddadan iborat.Oq moddaning ichida kulrang modda,
so‘rg‘ichsimon tananing medial va lateralo‘zaklan (nucleus
mamillaris medialis et lateralis) joylashgan. Uchinchi
qorinchaning oldingi devorinioxirgi yaproqcha (lamina
terminalis), gumbaz ustunlari (columna fornicis) vaoldingi
bitishma (commissura anterior) hosil qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Ahmedov. A. Odam anatomiyasi.
2. Kolesnikov .L. Anatomiya chelovika.
3. www. Ziyo net . Uz.
E'tiboringiz uchun
raxmat
Ӌ Ӌ Ӌ Ӌ Ӌ Ӌ
Do'stlaringiz bilan baham: | 
