Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari

7.6. Yig’ish ishlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish. 

 

Seriyalab ishlab chiqarish sharoitida qo’lda bajariladigan chilangarlik ishlarini imkoniyati 

boricha  turli  mexanizmlar  zimmasiga  yuklash  zarur.  Masalan,  elektr  va  havo  yordamida 

ishlovchi burash va teshik, rezba ochish, pritirlash mashinalari, presslab va shu kabilardan keng 

foydalanish  kerak.  Bundan  tashqari,  yig’ish  jarayoni  unumdorligini  oshirish  uchun  detallarni 

o’rnatish  va  biriktirish,  bazaviy  detallarni  mahkamlash  uchun  maxsus  moslamalar,  keskichlar, 

burish moslamalari, nazorat va sozlash moslamalarini qo’llash mumkin. 

Ko’p  seriyali  va  yalpi  ishlab chiqarish sharoitida  avtomatlashtirilgan  yig’ish qurilmalari 

va  avtomatik  tizimlar  keng  qo’llaniladi.  Masalan,  avtomatlashtirilgan  yig’ish  ish  o’rniga 

detallarni  yetkazib  berish  uchun  bunkerli  yuklash-tushirish  qurilmalari,  tashish  uchun  turli 

sirpantirish  mexanizmlari,  detallarni  holatini  sozlash  uchun  mexanik  manipulyatorlar  keng 

qo’llaniladi.  Yig’ish  uchun  avtomatik  qurilmalar  asosan  detalning  uzatish  va  yig’ish  ishini 

amalga  oshiruvchi  mexanizmlardan  iborat  bo’ladi.  Masalan,  vintlarni  avtomatik  mahkamlash 

qurilmalari. 

Yig’ishning  avtomatlashtirilgan  tizimli  qatori  ishlarni  avtomatik  ravishda  bajaruvchi 

qurilmalar,  moslamalardan  iborat  bo’lib  ishchi  yordamida  harakatga  keltiriladi  va  uning 

ishtirokida bajariladi. Bunday hollarda ishchi avtomatlashtirish qiyin bo’lgan murakkab ishlarni 

bajaradi. 

Avtomatik  yig’ish  tizimlarida  barcha  yig’ish  ishlari  ishchining  ishtirokisiz  bajariladi. 

Masalan  sirpanish  podshipniklarining  yig’ish  tizimlari  va  h.k.  Keyingi  yillarda  seriyalab  ishlab 

chiqarish  uchun  moslanuvchan  avtomatlashtirilgan  tizimlar  qo’llanilmoqda.  Bunday  tizimlar 

mahsulotni  davriy  harakatlanish  hollarida  moslanuvchan  qurilmalar  bilan  jihozlanadi,  ularni 

boshqarish dasturlari mahsulot turini o’zgarishiga bog’liq ravishda qayta ko’rib chiqiladi.