Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari

Ishlov  berilgan  so’ng  detal  yuzasi    sifatini 

o’lchash aniqligiga ta’siri.

 Ishlov berilgan so’ng Detalning 

yuza  tozaligi  o’lchov  aniqligiga  quyidagicha  ta’sir 

ko’rsatadi.  Agar  yuza  yuqori  g’adir-budirlikka  ega  bo’lsa 

o’lchash  notekisliklar  cho’qqilari  bo’yicha  bajariladi.  Ish 

jarayonida  bu  cho’qqilar  tezda  ezilib  detalning  haqiqiy 

nominal ko’rsatkichi nazorat qilinmagan bo’ladi. 

Ishlov  berish  xatoliklarining  yig’indisi.

  Yuqorida 

ko’rib  utilgan  xatoliklar  shuni  ko’rsatadiki,  ulardan  biri 

ikkinchisini qoplashi mumkin, chunki biri aniqlikni oshirsa 

ikkinchisi  kamaytiradi  yoki  biri  kuchliroq  ta’sir  ko’rsatsa  ikkinchisi  sezilarsiz  ta’sir  etadi. 

Bundan tashqari, bu xatoliklarning vektorlari o’zaro qandaydir burchak ostida bo’lishi  mumkin. 

Shuning  uchun  bu  xatoliklarning  yig’indisini  aniq  o’lchashlar  yordamida  aniqlash 

mumkin. Qator mualliflar tomonidan taklif etilgan tengloperatsiyaar turli ko’rinishga ega bo’lib, 

yuqoridagilar  sababli  keng  tarqalmagan.  Biz  bu  xatoliklarni  harflar  bilan  belgilab  ularni 

algebraik yig’indisi bilan cheklanamiz. 

кол

б

ИД

ДК

ДЛ

у

их

ка

Д

х

r

i







































0

 (3.9) 

bu  yerda: 



D

-  dastgoh  xatoligi; 



k

-  kesuvchi  asbob  xatoligi; 



ix

-  texnologik  sozlash 

xatoligi; 



u

-  o’rnatish  xatoligi;  i

DL

-  dastgoh  detallari  va  ishlov  berilayotgan  detallar 

deformatsiyasii natijasida  hosil  bo’lgan xatolik; r

DK

- mahkamlash kuchi ta’siridagi xatolik; 



ID

- 

issiqlik deformatsiyasi tufayli hosil bo’lgan xatolik; 



0 

- o’lchash xatoligi; 



b

- ish bajaruvchining 

xatoligi; x

kol

- qoldiq yuklanishlar ta’siridadagi xatolik.