улчашнинг кайси кристаллографик
укдарига нисбатан
бажарилишига боглик,. Х олл эффектида магниток,арши-
лик катталигини улчаш техник жи\атдан Х о л л
электр
юритувчи кучини ёки Х олл токини улчашга нисбатан
содцарок,. Лекин юкорида курсатилганлар харакатчанлик-
ни физикавий магнито каршилик буйича бир мунча к,и-
йинчиликларга ва катта хатоликларга олиб келиши мум
кин.
Буйи калта, эни сербар намуналарда Х олл эффекти
Х олл токи пайдо булиши билан намоён булишини курган
эдик. Бунда магнит майдонида хосил булган Х олл токи
(1Н) утказувчанлик токини овдиради (2.5-расм). Ток ута
ётган най шаклидаги каналнинг узунлиги (а) магнит май
донида ортиб
а(1+ц2В 2) ' /2, эни (w) камайиб
w/(l+fx2B2)
булишлиги ок,ибатида,
утказувчанлик w/a(\ + ц 2В 2)~' га
пропорционал булади. Шундай килиб, магнит майдони
намунанинг утказувчанлигини камайтиради, яъни кар
шилигини оширади. Бу х,одиса, физикавий магнито к,ар-
шиликдан фаркди уларок,,
геометрик магнит каршилик
эффекти деб аталади. Демак, тоза магнитокаршилик эф
фекти буйи калта, эни сербар булган намуналарда электр
майдонининг бир жинсли сохасида амалга ошади. Улчам-
лари чекланган намуна учун нисбий магнито каршилик
£ -const,
Е = 0 да улчанганда
2.2-жадвал
С оч и ли ш
механизмлари
5
Гн
Р
Рг
И онлаш ган
кириш маларда
3/2
1,93
2,15
5,89
Н ейтрал
кириш маларда
0
1
1
1
А кусти к
фононларда
-1 / 2
1,18
0,381
1,77
=
EJ B)~ Ех(°) _
.
Р ( 0 )
J,
E J O )
j { 0 )
i l l
куринишни олади. л-тип яримутказгичларнинг
геометрик
магнитокаршилик эффекти оркали нисбий солии!тирма
Каршиликнинг магнит майдонида узгариши
и,В<< 1 да
( А р / р ) = р у Р
(2.63)
формула билан аникланади. Бу ерда,
< r J >
<2-64>
геометрик магнитокаршилик коэффициенти, /?г — сочи
лиш механизмига боглик булган катталик булиб, унинг
киймати жадвалда келтирилган.
Кучли магнит майдони
р пВ>\ да геометрик магнитокаршиликни
ц ]В 1 га пропор-
ционаллиги сакланади, физикавий магнитокаршилик эса
заряд ташувчилар харакатчанлигига боглик булмаган кий-
матга эришиб туйинади.
Харакатчанлиги катта булган
яримутказгичларда магнит майдон индукциясининг ки
чик кийматларида кучли магнит майдони шарти амалга
ошгани учун бундай яримутказгичларда геометрик маг
нитокаршилик усули буйича
ц п ни аникдаш афзалрок-
дир. Бундан ташкари, физикавий
солиштирма магнито-
Каршилиги релаксация вактларининг хар хил уртачалаш-
тирилган кийматларининг айирмаси билан богланган
(2.60) ва у жуда кичик булиши мумкин. Масалан,
GaAs да
уй температурасида каршиликнинг нисбий узгариши
$ = 1 Т л да
Ар1р~2% а
(&р/р)т
- 50% га тенг.
б. Заряд ташувчилар д
;аракатчанлигини намунанинг геомет
рик магиито^аршилиги буйича анщлаш
Бу усул билан заряд ташувчилар харакатчанлигини
улчаш буйи калта, эни сербар булган намуналарда гео
метрик магнитокаршилик кузатиладиган ( £ =coust,
Е - 0)
шарт бажарилганда уринли булган (2.72) ифодага асос
ланган. Намуна киска ва сербар булса, металл контакт
лар (электродлар) оркали Х олл электр майдони уланади.
Бунда электр майдони намуна буйлаб йуналади, электр
токи эса майдонга нисбатан Х олл бурчагига
Do'stlaringiz bilan baham: