S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Apparat keyloggerlari 
klaviatura va kompyuter о‗rtasida 
biriktirilishi mumkin bо‗lgan yoki klaviaturaning о‗zida joylashgan 
kichik 
qurilmalardir. 
U 
klaviaturada 
tugmachalarning 
barcha 
bosilishlarini 
yozib 
oladi. 
Rо‗yxatga 
olish jarayoni oxirgi 
foydalanuvchiga tо‗liq kо‗rinmaydi. Apparat keylogerlari barcha 
tugmachalarni muvaffaqiyatli ushlab turish uchun kompyuterda biron-
bir dasturni о‗rnatishni talab qilmaydi. Uning ish vaqti cheklanmagan, 
chunki uning ishi uchun qо‗shimcha quvvat manbai talab qilinmaydi.
Ushbu qurilmalarning ichki uzluksiz xotirasi hajmi 20 millionga 
yaqin klaviatura bosilishlarini saqlash imkonini beradi. Ushbu 
qurilmalar har qanday shaklda ishlab chiqarilishi mumkin, shuning 
uchun ham mutaxassis, ba‘zida axborotni boshqarish paytida о‗zlarining 

---

86 
mavjudligini 
aniqlay 
olmaydi. 
Ulanish 
joyiga 
qarab 
apparat 
keyloggerlari tashqi va ichki bо‗linadi. 
Dasturiy ta‘minot keyloggerlariga qaytaylik. Keyloggerlarning bu 
oilasi juda xilma-xildir va kо‗pincha ma‘lum bir turi professional 
xakerlar tomonidan muayyan vazifani bajarish uchun bitta variantda 
ishlab chiqarilishi mumkin. Bundan tashqari, antivirusdan yashirish juda 
oson ekanligi ularni shaxsiy ma‘lumotlar uchun juda xavfli qiladi. 
Akustik keyloggerlar
- bu kompyuter klaviaturasi tugmachalari 
bosilganda foydalanuvchi tomonidan yaratilgan tovushlarni birinchi 
marta qayd etadigan apparat qurilmalari bо‗lib, u keyin bu tovushlarni 
tahlil qiladi va matn formatiga aylantiradi. 
Dasturli keyloggerlar kо‗pincha murakkab zararli dasturlarning bir 
qismi sifatida о‗rnatiladi. Virusli saytga tashrif buyurilganda maqsadli 
kompyuterlarga maxfiy yuklanish vaqtida virus о‗rnatilishi mumkin. 
Kо‗pincha, keyloggerlar turli yо‗llar bilan va turli bahonalar ostida 
tо‗liq huquqiy dasturiy ta‘minot о‗rnatilgan bо‗lishi mumkin. Uskuna 
keyloggerlari kompyuterga jismoniy kirish imkoniga ega bо‗lgan 
tajovuzkor tomonidan о‗rnatiladi.