S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Hujjatlashtirish. 
Jinoiy ish uchun, odatda, faqatgina whois 
serverining javobini chop etish yetarli bо‗lmaydi. RIPE Yevropa 
mintaqaviy Registratoridan rasmiy hujjatni olish juda qiyin bо‗ladi. 
Mavjud amaliyot whois server javobini hujjatlashning ikki yо‗lini 
beradi. Birinchi variant: bunday javobni chop etish mahalliy lokal 
registrator (LIR) bо‗lgan mahalliy telekommunikatsiya operatori 
tomonidan tasdiqlanishi mumkin. Ikkinchi variant: IP-manzilga egalik 
huquqi haqida ma‘lumot ma‘sul xodim bildirgisi bilan olish; Registr 
ma‘lumotlar bazasidan ma‘lumotlar tо‗g‗ridan-tо‗g‗ri hisobot matnida 
taqdim etiladi. Hujjatlarning boshqa variantlari (tekshiruv, notarial 
tasdiqlash, RIR dan olingan ma‘lumot) amalda mavjud, lekin shu 
paytgacha qо‗llanilmagan emas. 
IP-manzilning 
muayyan 
kompyuterga 
tegishliligi 
ushbu 
kompyuterning 
ekspertizasi 
va 
telekommunikatsiya 
operatori 
xodimlarining kо‗rsatmalari bilan tasdiqlanishi kerak. Shuning uchun, 
whois-server 
javobini 
hujjatlashtirishda 
ta‘riflangan 
qat‘iylik 
yetishmasligi maqbuldir. 
Jismoniy joylashuv. 
Rо‗yxatga oluvchining ma‘lumotidan IP-
manzil diapazoni yoki ichki tarmoqlar kimga tayinlanganligini bilib 
olamiz. Odatda bunday subyekt telekom-operator yoki uning mijozidir. 
Rо‗yxatga oluvchining ma‘lumotlar bazasida kamdan-kam hollarda IP-
manzilning darhol foydalanuvchisi paydo bо‗ladi. 
Favqulotda foydalanuvchi haqida ma‘lumotlarni olish yoki 
aniqlashtirish, shuningdek, tegishli IP-manzil rо‗yxatdan о‗tgan 
telekommunikatsiya operatoridan geografik joylashuvini aniqlash 
mumkin. Ushbu operator mijozning aniq manzilini bilmasligi mumkin, 
chunki u va mijoz о‗rtasida vositachisi yoki vositachi-operator mavjud 
bо‗ladi. Ba‘zan bunday vositachi soni birdan kо‗proqdir. Bu holatda, 
operatorlarning barcha zanjiri orqali о‗tishga tо‗g‗ri keladi. 
Ma‘lumki, IP-manzillar egaligini belgilash vazifasini, barcha 
mumkin bо‗lgan xususiyat va qiyinchiliklarni qayd etish va eslatish 
mumkin emas. 
Shuning uchun TQT yoki dastlabki tergov jarayonida IP-
manzilning joylashishini aniqlashda texnik mutaxassis ishtirok etishi 
shart.