S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Ekspert dasturlari. 
Ekspertiza davomida kompyuter ma‘lumoti 
tashuvchisini tahlil qilish uchun qо‗llaniladi. 
Keng tarqalgan ekspert dasturlari: 

ProDiscover dasturlari oilasi. 

SMART (Storage Media Analysis Recovery Toolkit). 

«AccessData» Encase firmasinign Forensic Toolkit (FTK)– 
mutaxassis tizimi 

SATAN (System Administrator Tools for Analyzing 
Networks) -UNIX OT uchun kompyuterdan tо‗liq ma‘lumotni olish 
vositasi. 

Helix - Linux asosidagi о‗rnatiluvchi kompakt diskdagi 
mutaxassis tо‗plamidir. 
5.4. Tadqiq qilish turlari va toifalari
1. 
Texnik tizimlarning apparat ekspertizasi 
jinoyatga oid 
moddiy axborot tashuvchilarining tо‗g‗ri ishlashini о‗rganishga 
qaratilgan. Ushbu bosqichdagi asosiy masalalari quyidagilardir: 

uskunaning texnik va funksional xususiyatlarini aniqlash; 

texnik holatni tekshirish; 

apparatdan foydalanish natijalari asosida hodisaning sxemasi 
va shartlarini belgilash; 

qurilmadan foydalanish va buning natijalari о‗rtasidagi 
bog‗liqlikni aniqlash; 

xronologiyani yaratish; 

topilgan funksiyalar bо‗yicha apparatning spetsifikatsiyasi. 
2. 
Dasturiy 
ta‘minotga 
asoslangan 
kompyuter-texnik 
ekspertizasi (KTE) 
jinoyat yoki fuqarolik tekshiruvlarida haqiqatni 
aniqlash uchun kompyuter dasturlarini ishlab chiqish va qо‗llashning 

---

159 
qonuniyatlarini 
о‗rganadi. 
Ushbu bosqichda amalga 
oshirilgan 
algoritmning funksional vazifalari va funksional xususiyatlarini, 
kompyuter tizimining dasturiy xususiyatlarini va hozirgi holatini 
о‗rganish kerak. 
3. 
Ma‘lumotlar tahlili 
- ekspert kompleksidagi asosiy baholash, 
negaki u dalillar bazasini tо‗liq holatini taqdim etish uchun imkon 
beradi. Bunga kompyuter ma‘lumotlariga taalluqli diagnostika va 
identifikatsiyalash 
masalalarini 
bajarish 
orqali 
erishiladi. Ushbu 
bosqichning maqsadlari foydalanuvchi yoki axborot jarayonlarini tashkil 
qilish dasturlari tomonidan ishlab chiqarilgan (yaratilgan) kompyuter 
tizimi tomonidan tayyorlangan axborotlarni qidirish, aniqlash, tahlil 
qilish va baholashni о‗z ichiga oladi.