S. Sofiyev hayot faoliyati xavfsizligi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun

 
AMALIY MASHGULOT № 7 
Shovqin va undan ximoyalanishni o’rganish.
Mashg’ulotning maqsadi:
Shovqinga qarshi kurash usullarini 
o`rganish.
Shovqinning kelib chiqish manbalari va uni kamaytirish usullari. 
SHovqinni o`lchash asbobini ishlatishni o`rganish. 
Amaliy mashg’ulotni o`tkazish tartibi haqida umumiy tushunchalar. 
O`tkazilgan amaliy mashg’ulot yuzasidan talabalarning hisoboti. 
SHovqin – bu har xil chastotali va kuchli tovushlarning tartibsiz 
aralashib, insonni eshitish faoliyatiga xalaqit beruvchi va yoqimsizlikni 
yuzaga keltiruvchidir.
Uzoq davom etuvchi shovqin odam organizmiga ta`sir etib, bosh 
og’rig’ini, uyqusizlikni, diqqati susayishini, markaziy asab va yurak-qon 
tomirlari tizimi bezovtalanishini, oshqozon-ichaklar faoliyati pasayishini, 
qisman yoki to`liq eshitish qobiliyati yo`qolishini vujudga keltiradi. 
SHuningdek shovqin sathining o`sishi ayrim ishlarni bajarishda ish 
umumdorligini pasayishiga olib keladi. SHu sababli shovqin sathini 
pasaytirish, undan odamlarni himoyalash-juda ham muhim va mas`uliyatli 
vazifa hisoblanadi. O`zining yuzasidan tovush to`lqinlarini chiqishiga olib 
keluvchi titrovchi jihoz va uskunalarning, tebranuvchi yuzalari (tovush 
to`lqinini tarqatuvchi qattiq, suyuq va gaz shaklidagi muhit) shovqin manbai 
bo`lib, hisoblanadi. Atmosfera bosimi bilan solishtirganda shovqin havoga 
aralashib, unda davriy ravshida bosimni oshishiga yoki kamayishiga olib 
keladi. To`liq bosim va o`rtacha bosimlar orasidagi farqning qisqa vaqtdagi 
qiymati tovush bosimi deb aytiladi. Odamning qulog’i 2.10
-5
dan 2.10
2
Pa-
gacha intervaldagi bosim o`zgarishini sezish qobiliyatiga ega. Bu kattaliklar 
pastki va yuqorigi seziladigan (porogovie) bosim deb aytiladi. Amalda tovush 
bosimini baholash absolyut kattaligida emas, balki ularning logarifmik sathida 
baholash qabul qilingan, u quyidagi formula orqali aniqlanadi.