S. Sofiyev hayot faoliyati xavfsizligi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun

Kuchlanish normalari:
1,5 V; 4,5 V; 6 V; 9 V; 12 V; 24 V; 36 V; 127 V; 220 
V; 380 V voltlarda ishlaydigan elektr uskunalarini ishlatib kelinmoqda. Bularda 
inson organizmiga 36 volt kuchlanishdan yuqorisi havfli hisoblanadi. Nam
yerlarda esa 12 voltdan yuqorisi havfli hisoblanadi. ( - rasm ) 
36-rasm.
Yuqori kuchlanishli bo’lgan kuchlanishlarni o’lchash asbobi KLESH. 
Shuning uchun elektr uskunalarga avtomat saqlagichlar o’rnatilishi kerak va
bular tekshirilib turilishi zarur. Elektr toklari qarshiligi kam bo’lgan 
o’tkazgichlarda yaxshi harakatlanadi. 
Bunda Om qonuni bo’yicha quyidagicha hisoblanadi: 
J =
U
 /
R
 
amper:
 
J
– Tok kuchi, amper 
U – 
Kuchlanish, volt
 
R
– Qarshilik, Om 

---

104 
 37
-rasm
. Xonadonda foydalaniladigan chulg’amma lampalar. 
Tok kuchi – deganda, zaryadlangan zarrachalarni tartibli
harakatiga aytiladi. 
Kuchlanish – elektr tokini yuzaga keltiruvchi yoki elektr maydonini 
harakterlovchi kattalikka aytiladi. 
38-rasm
. Inson organizmiga tasir qilayotgan elektr energiyalar. 
Tok kuchini - ampermetr bilan o’lchanadi. Zanjirga kema - ket ulanadi. 
Voltmetr – kuchlanishni o’lchaydi.
Zanjirga parallel ulanadi.
39-rasm.
To’k kuchi va kuchlanishni o’lchovchi asbob
(Ampermetr va Voltimetr) 

---

105 
40-rasm.
Zamonaviy To’k kuchi va kuchlanishni o’lchovchi asbob
(Ampermetr va Voltimetr) 
Qarshilikni – Ommetr, megometr bilan o’lchanadi. Bunda elektr qurilmalarni, 
elektr motorni qarshiligi o’lchanadi yoki elektr motorlarni sozligini tekshiradi. 
1- Elektr motor 
2- Megometr 
3- 4 Elektr motorni izolyatsiyasi korpus bilan ulanib qolgan va qolmaganligini 
tekshiruvchi sim. 
5- qarshilikni ozaytirish va ko’paytirish nuqtasi. 
6- Ko’rsatkich. 
7- Ruchka. (aylantirish).