S. Sofiyev hayot faoliyati xavfsizligi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun

34-rasm.
Havodagi zaxarli gazlarni aniqlash asbobi UG-2 Gaz analizatori 
Aspiratsiya usulida taxlil qilinadigan moddani filtrda yoki yutadigan eritmada 
yig’ib, kimyoviy usulda aniqlash, kesuvchanligidan yuqori darajada turgan 

---

101 
loakalminimal miqdorini aniqlash imkoniyatini beradi. Ayrim xollarda sinama 
olish 30—60 minutga cho’ziladi. Sinama olishning qiyinligigina emas, balki u 
juda zichlik miqdorlarining olinishi uning kamchiligi xisoblanadi. Ular uzoq davr 
mobaynida xavoga tushgan zaxarning umumiy miqdorini aks ettiradi, vaxolanki, 
ish zonasidagi zaxarlar to’liq miqdori aksariyat xollarda juda tez o’zgarib turadi. 
Sinama olish uchun aspirator va taxlil qilinadigan moddani (o’tib qolish 
moslamalari: aerozollarni aniqlashda filtrlar, bug’ va boshqalarni aniqlashda 
yuvg’ich asboblar zarur.Xavo so’rg’ich sifatida odatda elektr aspirator ishlagiladi.
Unda aerozol xolatidagi zaxarli moddalarni aniqlash uchun sinama olish usuli 
changlarniki bilan bir xil. Farqi og’irlik usuli bilan emas, balki kimyoviy usulga 
o’tkazilib, qattiq moddani oldin kislotalar, ishqorlar va boshqa erituvchilarda eritib 
suyuq xolatga aylantiriladi. 
Bug’ va gazlarni aniqlashda xavoni tortish tezligi katta bo’lmasligi kerak, 
shunga ko’ra 0 dan 1 1/min gacha darajalangan reometdar juftidan foydalaniladi. 
Ayrim xollarda, masalan. elektr aspirator ishlatib bo’lmaydigan portlashga 
Xavfli korxonalarda. Xavo sinamalarini olish uchun suv bilan to’ldirilgan, 
darajalangan va rezina shlang bilan biriktirilgan ikkita shisha idishni qo’llash 
mumkin. Ularni turli satxlarga quyilganda suv yuqoridagi shishadan pastkisiga 
oqib tushadi; buning xisobiga birinchisida siyraklanish vujudga keladi va taxlil 
qilinishi zarur bo’lgan xavo yutgichga so’riladi. So’rilgan xavo miqdori to’g’risida 
oqib tushgan suyuqlik miqdori bo’yicha xulosa chiqariladi, tezlikni esa 
biriktiruvchi shlangga o’rnatilgan qisqich yordamida boshqariladi. 
Tezkor sinama usulida uchta variandan biri qullanilishi mumkin: 1) 
Suyuqlikni idishdan to’kish uchun, to’kilgan suyuklik o’rniga sinama xavo to’ladi 
va idish tiqin bilan berkitilib taxlilga yuboriladi.