С.Қ. Махмудов

БАНКЛАРНИНГ МБ ҲКМБИЛАН ЎЗАРО ҲАМКОРЛИГИ 
Банклардан ЭТҲ келиб тушганидан кейин, МБ ҲКМда уларни 
автоматлаштирилган қайта ишлаш ташкил этилади. 
Қайта ишлаш жараѐнида келиб тушган ЭТҲлар ички назорат ва 
электрон рақамли имзо текширувидан ўтади. Назоратдаги реквизитлар ѐки 
электрон рақамли имзода хатолар аниқланганда, хато ЭТҲлари қайта 
ишлашдан чиқариб ташланади. Шунингдек, ЭТҲ БДМАБ базасида 
бенефициар банк ва ташаббускор банк мижозларининг ҳисобварақлари 
мавжудлиги бўйича реквизитлар назоратидан ўтади. Агар ЭТҲнинг 
реквизитларида кўрсатилган ҳисобварақлар ўрнатилган тартибда БДМАБда 
рўйхатдан ўтмаган бўлса, ушбу ЭТҲ тегишли хато коди кўрсатилган ҳолда 
яроқсиз деб топилади.
Ҳар бир ЭТҲ батафсил таҳлил қилинишидан олдин, қуйидагилар бўйича 
текширилади: 
а) жорий куннинг бошида вакиллик ҳисобварағи ҳолатини текширганда 
ижобий натижа чиқиши; 
б) электрон тўловни амалга ошириш учун банкнинг вакиллик 
ҳисобварағида етарли маблағларнинг мавжудлиги. 
Текшириш мобайнида, ҳар бир ЭТҲ қайта ишлангандан кейин банкнинг 
вакиллик ҳисобварағида қолиши кўзда тутилган қолдиқ суммаси 
ҳисобланади. Файл алмашувида дастлаб ҳисобвараққа ўтказиладиган, кейин 
эса, ҳисобдан ўчириладиган барча электрон тўловлар ҳисобга олинади. 
ЭТҲда биронта хато аниқланса, шунингдек электрон тўловларни амалга 
ошириш учун банкнинг вакиллик ҳисобварағида маблағлар етарли бўлмаса, 

---

224 
мазкур ЭТҲ қайта ишлашдан чиқарилади ва бу ҳақда банкка хато коди 
кўрсатилган ҳолда ахборот тақдим этилади. 
Агар текширув жараѐнида хатолар аниқланмаса ва вакиллик 
ҳисобварағининг қолдиғи банклараро ҳисоб-китоблар бўйича электрон 
тўловларни ўтказиш имконини берса, ЭТҲ МБ ҲКМ амалиѐт кунида кейинги 
қайта ишлашнинг барча босқичларидан ўтади.
Ҳар бир ЭТҲ қайта ишлаш жараѐнида МБ ҲКМда тўлов ўтказмалари 
11001, 11003, 21302, 21304 ва 27416 ҳисобварақларида акс эттирилган ҳолда 
амалга оширилади.