S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

Sub Bytes -
algoritmda jadval asosida baytlami almashtiradi, 
ya’ni S-blok akslantirishlarini amalga oshiradi;
- 
ShiftRows
- algoritmda berilgan jadvalga ko‘ra holat bayt- 
larini siklik surish;
- 
MixColumns
- ustun elementlarini aralashtiradi, ya’ni algo­
ritmda berilgan matritsa bo‘yicha akslantirishni amalga oshiradi;
- 
AddRoundKey
- raund kalitlarini qo‘shish, ya’ni bloklar mos 
bitlarini 
XOR
amali bilan qo‘shish.
Deshifrlash jarayonida shifrlash jarayonidagi 
Sub Bytes,
ShiftRows, MixColumns
va 
AddRoundKey
funksiyalari o‘miga mos 
ravishda 
invSub 
Bytes, 
invShiftRows, 
invMixColumns
va 
AddRoundKey
teskari almashtirish funksiyalari qo‘llaniladi (5.13- 
rasm).

---

ExpandKey
~
г
~
AddRoundKey
5.12-rasm. Shifrlash jarayoni.
89

---

5.13-rasm. Deshifrlashjarayoni.
Rossiyaning axborotni shifrlash standarti. 
Rosssiya Federat- 
siyasida hisoblash mashinalari, komplekslari va tarmoqlarida axbo­
rotni kriptografik o‘zgartirish algoritmlariga davlat standarti (GOST
90

---

2814-89) joriy etilgan. Bu algoritmlar maxfiylik darajasi ixtiyoriy 
bo‘lgan axborotni hech qanday cheklovsiz shifrlash imkonini beradi. 
Algoritmlar apparat va dasturiy usullarida amalga oshirilishi 
mumkin.
Standartda axborotni kriptografik o‘zgartirishning quyidagi 
algoritmlari mavjud:
- oddiy almashtirish;
- gammalash;
- teskari bog‘lanishli gammalash;
- imitovstavka.
Bu algoritmlar uchun 8 ta 32 xonali ikkili so‘zlarga ajratilgan 
256 bit o'lchamli kalitning ishlatilishi hamda dastlabki shifrlanuvchi 
ikkili ketma-ketlikning 64 bitli bloklarga ajratilishi umumiy 
hisoblanadi.