С. Ж. Асфендияров атындағЫ

ЖАЛПЫ АДАПТАЦИЯЛЫҚ СИНДРОМНЫҢ САТЫЛАРЫ

I. қозу сатысы – alarm reaction: а) соққы фазасы б) соққыға қарсы фазасы	Бұлшықеттердің гипотониясы, артериалық қысымның, гипотермия, гипогликемия, теріс азотты тепе-теңдік, эозинопения, лимфопения, нейтрофилез, қылтамырлар өткізгіштігінің жоғарылауы. лимфоидты тіннің кері дамуы, асқазан мен ұлтабардың ойық жарасы артериалық қысымның және бұлшықет тонусы, гипергликемия, кортикотропин және глюкокортикоидтар түзілуі артуы
II. төзімділік сатысы	Бүйрекүсті бездерінің гипертрофиясы, қанда глюкокортикоидтар мөлшерінің жоғарылауы, түзілу үрдістерінің әсерленуі, глюконеогенез күшеюі. Организмнің бейімделу қабілеттері жоғары деңгейге жетеді
III. қажу сатысы	Бүйрекүсті бездері қыртысының атрофиясы, глюкокортикоидтар өндірілуінің, артериалық қысымның , гипотермия, гипогликемия, тін нәруыздарының ыдырауы артуы, организм қызметтерінің қажуы

СТРЕССОР

стресс – дамытатын жүйе	стресс – тежегіш жүйе
г ипоталамус – гипофиз – бүйрекүсті бездері симпато-адреналдық жүйе (рилизинг факторлар, АКТГ, СТГ, простагландиндер, глюкокортикоидтар, тиреоидты гормондар, катехоламиндер)	ГАМК-ергиялық опиоид-ергиялық серотонин-ергиялық антиоксиданттар

СТРЕССТІҢ БЕЙІМДЕЛУЛІК МАҢЫЗЫ
СТРЕССОР

Гомеостаздың өзгеруі

Жоғары реттегіш орталықтардың әсерленуі

стресс-дамытатын жүйенің әсерленуі

стресс-тежегіш жүйенің әсерленуі

а здаған гиперкатехоламинемия, гиперкортикостероидемия

бейімделуге жауапты жүйенің әсерленуі

жасушаның тектік аппаратының әсерленуі және ДНҚ, РНҚ, нәруыз түзілуі жоғарылауы

ағзалар мен тіндердің гиперплазиясы, гипертрофиясы

зақымдаушы жайттарға организмнің бейімделуі

СТРЕССТІҢ ДЕРТТУЫНДАТАТЫН МАҢЫЗЫ
ұ зақ және қарқыны күшті стрессор

стресс-дамытатын жүйенің әсерленуі	стресс-тежегіш жүйенің жеткіліксіздігі
	Туа пайда болған: ферменттер жүйесінің түзілуінің тектік ақауы	Жүре пайда болған: нәруыздық ашығу, гиповитаминоздар, қоршаған ортаның химиялық және физикалық жайттармен ластануы, созылмалы гипоксия, гипокинезия

с тресс серпілістердің жайылуы

ш ектен тыс гиперкатехоламинемия, гиперкортикостероидемия

т амырлардың ұзаққа созылған тарылуы

Майлардың асқын тотығуының, фосфолипаза, липаза және протеазалардың шектен тыс әсерленуі, Жасушалар мен субжасушалық құрылымдардың зақымдануы

Асқазан мен ішектің зақымдануы, жүректің ишемиялық ауруы, атеросклероз, мый қанайналымының бұзылыстары, артериалық гипертензия

СІЛЕЙМЕ (от анг. shock – соққы)
Сілейме - жүйке эндокриндік реттелуінің терең бұзылыстары салдарынан организмнің тіршілік қызметінің, микроциркуляция мен зат алмасуының ауыр тежелулерімен қабаттасатын дерттік үрдіс.
Жіктелуі: