S h. T. T o’qsonov, B. S. U m arov, S. D. A yrapetyan, G. A

V enchu r korxonalar 
- bu kichik biznesning bir turi b o ’lib, ular:
- ilm iy m uhandislik ishlarini bajarish;
- yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish;
- ishlab chiqarishni boshqarish;
- tijorat ishini tashkil etish usullarini ishlab chiqish va am aliyotga jo riy etish;
- yirik firm alar va davlat ijara kontrakti buyurtm alarini bajarish kabi ishlam i am alga 
oshiradilar.
Bu vazifalam i ular davlat va yirik firm alar buyurtm asiga binoan kontrakt-bitim lar 
asosida bajarishadi. V enchur korxonalar texnikaning yangi y o ’nalishlarida faollik 
k o ’rsatadi va bu bilan fan-texnika taraqqiyotiga o ’z hissasini q o ’shadi.
Ijara korxona 
- bu m ol-m ulkni yollash b o ’yicha m ulk egasi bilan tadbirkor 
o ’rtasidagi iqtisodiy m unosabat.
Ijara shartnom asiga asosan bir tomon (ijaraga beruvchi) ikkinchi tom onga 
(ijarachi) m a'lum to ’lov evaziga va m a'lum shartga k o ’ra m ol-m ulkini vaqtincha 
foydalanish uchun beradi. Ijara haqi m ulk egasi m ol-m ulkining qiym atiga va keltiradigan 
darom adga b o g ’liq b o ’lib, o ’zaro kelishuv bilan belgilanadi. Yer, uy-joy, savdo-sanoat 
binolari, sanoat va savdo korxonalari, m ashina va uskunalam i ijaraga berish va olish 
jahondagi k o ’pgina m am lakatlar uchun xosdir.
B ugungi kunda sanoat va boshqa sohalarda ijara korxonalari paydo b o ’la boshladi 
va mulkni davlat tasarrufidan chiqarishning b ir k o ’rinishi b o ’lib, ijara m uddati davrida 
korxona jam oasi shu korxona m ulkining egasi b o ’lib qoladi.
K onsalting 
- bu ishlab chiqarishga ish yuzasidan xizm at k o ’rsatish sohasida 
ixtisoslashgan firm alam ing o ’z m ijozlariga m aslahat xizm ati k o ’rsatish va texnik 
loyihalam i ekspertiza qilish bilan b o g ’liq iqtisodiy faoliyatdir.
21

---

K onsalting firm alarining asosiy vazifalari quyidagilardir:
- tad b irk o rlik tashabbuslarini am alga oshirish uchun sheriklar tanlash;
- m aslah atch ilik tashkilotlarining taraqqiy topishiga va xorijiy investitsiyalam i jalb 
etish g a k o ’m aklashish;
- yag o n a ax borot-so’rovnom a fondini yaratish va yagona reklam a strategiyasi 
(y o ’nalishi)ni am alga oshirish y o ’li bilan ularning a'zolari faoliyatini uraum m aqsadlar 
y o ’lid a jam lash va hokazo.
K onsalting firm alarining kichik biznes sohasida keng tarqalgan m aslahat 
x izm atlari quyidagilardan iborat:
- barch a m u lk shakllaridagi korxonalam i ro ’yxatga olish uchun ta'sis hujjatlam i 
tay y o rlash b o ’yicha m aslahatlar berish;
- m ark etin g b o ’yicha izlanishlar o ’tkazish;
- xususiylashtirish, aksiyadorlashtirish dasturlarini ishlab chiqish;
- tashqi iqtisodiy faoliyat b o ’yicha m aslahat berish;
- rek lam a strategiyasini ishlab chiqish, reklam a m ateriallarini tayyorlash va ulam i 
tarqatish;
- h uquq, m oliya va boshqaruv m asalalari b o ’yicha m aslahatlar berish;
- intellektual m ulkni him oya qilish m asalasi b o ’yicha m aslahatlar berish;
- ishchi x izm atchilam i tayyorlash va m alakasini oshirish;
- tadbirkorlik va kichik biznesni taraqqiy toptirishga xizm at qiluvchi tadbirlarni 
o ’tkazish;
- firm a ish uslubini ishlab chiqish;
- x av fsizlik texnikasi, ishlab chiqarish sanitariyasi, m adaniyat, atrof-m uhitni him oya 
qilish m asalalari b o ’yicha m aslahatlar berish;
- in vestitsiyalam i jalb qilish, im tiyozli kredit olish, zaruriy resurslarni va kapitallam i 
sotib olish b o ’yicha m aslahatlar berish va h.k..
Injinering korxona - m uxandislik-m aslahat xizm atlarni tijoratchilik qoidalariga 
a soslangan holda am alga oshiradi.
B unday korxona (firma):
- ishlab chiqarishni ta'm inlash;
- m ah su lo t sotishni uyushtirish;
- ishlab chiqarish ob'ektlarini qurib, ishga tushirish yuzasidan m aslahat berish bilan 
sh u g 'u llan ad i.
E k sp o rt injinering firm alari boshqa m am lakatlarga xizm at k o ’rsatadi, chet eldagi 
ilm iy g ’oyalar va texnik ishlanm alarni xorijda joriy etadi, m urakkab va ulkan loyihalam i 
am alga oshiradi. Injinering bilan birga m ashina va uskunalam i eksport qilib, yetkazib 
beradi.
2 2

---