S avezbayev, S. N. Volkov

Vbob
YER TUZISHNING TARIXIY TAJR1BASI
l.Yer tuzish sistemasi paydo boiishining obyektiv sabablari va sharoitlari, uning ijtimoiy tabiati.
Ijtimoiy tashkilotlarning har bir turiga_s ishlab chiqarish kuch-larining rivojlanish darajasiga, yerga va boshqa ishlab chiqarish vositalariga bo'lgan asosiy mulkchilik shaklidan kelib chiqadigan, o'z navbatida yer tozishning o'ziga xos mazmuni va shaklini keltirib chiqaradigan ma'lum yer munosabatlari mos keladi. Yer tuzish tarixini o'rganish uning tabiatini, rivojlanish qonuniyatlarini yaxshi tushunish va shunga asosan uni hozirgi sharoitda takomillashtirishning samarali yo'llarini topish imkonini beradi.
Yer tabiiy asos, ishlab chiqarish jarayonining birinchi moddiy zarurati va sharti hisoblanadi. Shuning uchun insoniyat jamiyati evolyutsiyasining barcha tarixiy bosqichlarida yerning (hududning) va har xil ishlab chiqarish vositalarining bir-biriariga mosligini va birlashtirilishini u yoki bu darajada ta'minlash kerak bo'ldi.
Ibtidoiy jamoada bu birlashish va moslashish nisbatan tasodifiy xarakterga ega bo'lib, yerdan har xil maqsadlar uchun foydalanish doiralarini chegaralashdan iborat bo'ldi. Odamlar kichik gurahlarga, bo'linib, asosan oziq-ovqatlarni yig'ish va jamoa bilan oddiy qurollai;, yordamida ov qilish hisobiga yashar edilar. Qator vaziyatlarda ayrim_; •guruhlar orasida to'qnashuvlar sodir bo'lib turardi, sababi, ko'p sonli odamlar cheklangan hududlarda o'zlarini oziq-ovqat bilan. ta'minlay oLrnas edi;.bu. yangi yerlarni o'zlashtirishni talab qiladi.( Ishlab chiqarish vositalariga ishlab chiqarish kuchlarining primitiv xarakteriga mos, jamoa mulkchiligi hukmron edi. Ish qurollari shunchalik kam rivojlangan ediki, yakka holda yirtqich hayvonlar va. tabiat kuchlari bilan kurashish imkoniyati yo'q edi; bundan jamoa.: mehnatiga, yerga va boshqa ishlab chiqarish vositalariga hamda mehnat-mahsulotlariga umumiy mulkchilik zarurati kelib chiqdi.
■ Ayrim oilalar, jamoalar va sulolalar mulkchiligining paydo bo'lishi, mehnatning podachilik va dehqonchihk urug'lari orasida
taqsimlanishining rivojlanishi bilan yerlarni chegaralash, ya'ni'