S. Ashirboev, I. Azimov O’zbek tilining tarixiy grammatikasi



Download 1,4 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/67
Sana30.04.2022
Hajmi1,4 Mb.
#599340
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   67
Bog'liq
тарихий грамматика

Tayanch tushunchalar: 
Olmosh – 
ot, sifat, son va boshqa so’zlarning mavjudligini bevosita ifodalamay, 
ulrning mavjudligini ko’rsatuvchi mustaqil so’z turkumi. 
Kishilik olmoshlari – 
shaxslarni ko’rsatadi. 
Ko’rsati olmoshi – 
predmet, belgi, miqdor, vaqt va makonga nisbatan ishora 
qiladi. 
O’zlik olmoshi – 
predmet, belgi va miqdorni ta’kidlab ko’rsatadi, tegishliligini 
ifodalaydi. 
So’roq olmoshi – 
so’rash ma’nosini ifodalaydi. 
Belgilash olmoshi – 
to’daning qismini yoki to’dani, jamlikni bildiradi. 
Gumon olmoshi – 
noaniq shaxs, belgi, miqdorni bildiradi. 
Bo’lishsizlik olmoshi – 
shaxs, belgi va miqdorni inkor etadi. 
Olmoshning ma’no turlari – 
olmosh ifodalaydigan modal ma’nolar.
 


39 
 
Fe’l 
 
Reja: 
 
1.
 
Fe’lning semantik va grammatik belgilari. 
2.
 
Fe’l yasalishi. 
 
Fe’l barcha tillarda ham faol bo’lgan so’z turkumlaridan biridir. 
Fe’l semantik doirasi keng, lekin, asosan, ish-harakat hamda ish-harakat 
tasavvurini beradigan holatni anglatadi, ya’ni 
barmaq, kelmәk 
kabi fe’llar ish-
harakatni, 
kөrmәk, eshitmәk oylamaq 
fe’llari esa holatni bildiradi. 
Fe’l turkumiga bir necha morfologik kategoriyalar xosdir: funksional 
formalar, bo’lishli-bo’lishsizlik, nisbat, tuslanish, mayl va zamon. 
Fe’l aspektlari. 
Ayrim adabiyotlarda fe’l aspektlariga mumkinlik va 
nomumkinlik shakllarini ham kiritadilar. Aslida mumkinlik-nomumkinlikni hosil 
qiladigan grammatik shakllar (formalar) yo’q, balki bunday semantika qo’shma 
fe’llar orqali hosil qilinadi. Masalan, 
tarta alar – tarta almas. 
Fe’lning bo’lishli va bo’lishsiz shakllari fe’l aspektlari kategoriyasini hosil 
qiladi, chunki bo’lishsizlik 
–ma//-mә 
affiksi orqali hosil qilinadi va bu affiksni 
olmagan so’z bilan oppozitsiyaga kirishadi: 
barma, keltүrmә
va boshqalar. 

Download 1,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish