S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

Hajring tunida nolai afgonbna rahm et...
kabi baytlarda badoega oid asarlarda lafziy san’atlar turiga kiritiluvchi 
tarse’ muvozana deb nomlanmish san’at mohirlik bilan qo'llanilgan. 
Bu san’at baytdagi so'zlaming o'zaro vazndoshligiga, 
ohangdoshligiga, qofiyadoshligiga asoslanadi. Baytdagi barcha so'zlar 
vazn jihatidan o'zaro teng, o'xshash bo'lishi lozim. Ogahiyning 
yuqoridagi baytlarida shu talabga rioya qilingan va u, o'z navbatida, 
shoir o'ylagan poetik niyatni yuzaga chiqarishga xizmat yetib, 
she’rdagi badiiylikni kuchaytiigan.
Professor A.Hojiahmedovning «She’riy san’atlar va mumtoz 
qofiya» risolasida qofiya san’atlari xususida juda muhim nazariy 
ma’lumotlar, tahliliy sharhlar keltirilib, shu san’atda Ogahiyning 
o'zgacha o'mi borligi qayd etilgan. Binobarin, Ogahiy she’riyati o'z 
mavzularining zamonaviyligi, dolzarbligi, ma’no va mazmunining 
chuqurligi bilan birga, badiiy-estetik jihatdan go'zalligi bilan ham 
ibratli adabiy maktabdir. Uning she’rlarida vazn, qofiya noqisliklari 
umuman uchramaydi.
Toki ul qotilg‘adur sandon ko'ngul, xunxor ko‘z,
Jabru zulmidin manga vayron ко ‘ngul, xunbor ко ‘z

---

bayti bilan boshlanuvchi oshiqona g'azalida shoir g'azalning oxirigacha 
har bir baytda ikki so'zni qofiyadosh qilib keltirish (yuqoridagi baytda 
«sandon, xunxor —
vayron, xunbor») san’ati hisoblangan 
zulqofiyatayn (qo'sh qofiya)ni mohirlik bilan ishlatgan. U tasawufiy 
ruhda yaratgan mustazodlarida ham original qofiyalar topib ishlatishga 
muvaffaq bo'ladi.
Jumladan uning
Ey yor, sartgo ushbu jahon
bog‘i aro gul
bir oshiqi hayron,
diydoringa shaydo.
Bir sheftadur kokuli
mushkuninga sunbul