S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

aniqlash qiyin. Bu xil asarlar, xususan, XVTI—XIX asrlarda o'zbek va
turkman shoirlari tomonidan ko'p yaratildi. Sobir Sayqaliyning
«Bahrom va Gulandom», so'ngroq ko'hna Urganch va Vas
(Toshovuz) tomonlarida yashagan Shohbandaning «Shohbahrom»,
XVIII asr oxirlarida yashagan turkman shoirlari Shaydoyi yaratgan
«Gul Sanobar», Ma’rufiy yaratgan «Yusufbek va Alimadbek»
dostonlari g'oyaviy-badiiy xususiyatlariga ko'ra shu nomdagi o'zbek
xalq kitoblari nusxalariga juda yaqin. Bunday asarlar ko'p. Ular turkman
kitobxonlariga qanchalik estetik zavq, ma’naviy oziq bag'ishlasa, o'zbek
kitobxonlariga ham shunchalik zavq va ma’naviy oziq beradi.
Ayniqsa, XVI asrdan boshlab turkman xalqi o'rtasida Alisher
Navoiy asarlaridagi adolatparvarlik, insonparvarlik kabi yuksak
g'oyalar haqida juda ko'p naqllar, rivoyatlar vujudga keldi. Bu
rivoyatlarda Alisher — Mirali, Sulton Husayn Sulton Suyun nomi
bilan mashhurdir. Turkman adabiyotining taraqqiyoti, uning
shakllanishi va xalqchil adabiyot bo'lib rivojlanishiga xizmati singgan
Davlatmamad Ozodiy (Maxtumqulining otasi), turkman klassik
adabiyotiga asos qo'ygan Maxtumquli, uning zamondosh va
izdoshlari bo'lgan Mulla Nafas, Zaliliy, Sayidiy, Shaydoyi,
Ma’rufiy, G'oyibiy, Kamina, Miskin Qilich va boshqalar Alisher
Navoiyni ustod hukmida e’tirof yetishib, uning ijodidan bahra olganlar.
Turkman shoirlarining ko'pchiligi ko'hna Urganch va Xiva
madrasalirda o'qiganlari manbalarda, shu shoirlaming asarlarida qayd
etiladi. Buyuk Maxtumqulining quyidagi orzusi turkman
mutafakkirlari, shoirlari orasida Alisher Navoiyga, o'zbek mumtoz
adabiyotiga boigan e’tiqodning bir dalilidir:

---

Domangirda yurgan ustoz Navoiy,
«Chor devon»i, «Farhod Shirin» zuboyi,
Zahiriddin Bobur mezonal oyi,
Qoshlarida men Majnun bo bam.